puṇyapāpayogyabhāvasvabhāvākhyāpanametat.
ih hi darśanamohanīyavipākakaluṣapariṇāmatā mohaḥ. vicitracāritramohanīyavipākapratyaye prītyaprītī rāgadveṣau. tasyaiv maṁdodaye viśuddhapariṇāmatā cittaprasādapariṇāmaḥ. evamime yasya bhāve bhavanti, tasyāvaśyaṁ bhavati śubho‘śubho vā pariṇāmaḥ. tatra yatra praśastarāgaścittaprasādaśca tatra śubhaḥ pariṇāmaḥ, yatra tu mohadveṣāvapraśastarāgaśca tatrā‘śubh iti.. 131..
doṇhaṁ poggalametto bhāvo kammattaṇaṁ patto.. 132..
dvayoḥ pudgalamātro bhāvaḥ karmatvaṁ prāptaḥ.. 132..
-----------------------------------------------------------------------------
ṭīkāḥ– yah, puṇya–pāpake yogya bhāvake svabhāvakā [–svarūpakā] kathan hai.
yahān̐, darśanamohanīyake vipākase jo kaluṣit pariṇām vah moh hai; vicitra [–anek prakārake] cāritramohanīyakā vipāk jisakā āśray [–nimitta] hai aisī prīti–aprīti vah rāg–dveṣ hai; usīke [cāritramohanīyake hī] maṁd udayase honevāle jo viśuddha pariṇām vah 1cittaprasādapariṇām [–manakī prasannatārūp pariṇām] hai. is prakār yah [moh, rāg, dveṣ athavā cittaprasād] jisake bhāvameṁ hai, use avaśya śubh athavā aśubh pariṇām hai. usameṁ, jahān̐ praśasta rāg tathā cittaprasād hai vahān̐ śubh pariṇām hai aur jahān̐ moh, dveṣ tathā apraśasta rāg hai vahān̐ aśubh pariṇām hai.. 131..
anvayārthaḥ– [jīvasya] jīvake [śubhapariṇāmaḥ] śubh pariṇām [puṇyam] puṇya haiṁ aur [aśubhaḥ] aśubh pariṇām [pāpam iti bhavati] pāp haiṁ; [dvayoḥ] un donoṁke dvārā [pudgalamātraḥ bhāvaḥ] pudgalamātra bhāv [karmatvaṁ prāptaḥ] karmapaneko prāpta hote haiṁ [arthāt jīvake puṇya–pāpabhāvake nimittase sātā–asātāvedanīyādi pudgalamātra pariṇām vyavahārase jīvakā karma kahe jāte haiṁ]. --------------------------------------------------------------------------
tenā nimitte paudgalik pariṇām karmapaṇuṁ lahe. 132.
192
1. prasād = prasannatā; viśuddhatā; ujjvalatā.