atra pañcāstikāyānāṁ kālasya ca dravyatvamuktam.
vr̥ttavartamānavartiṣyamāṇānāṁ bhāvānāṁ paryāyāṇā svarūpeṇ pariṇatatvādastikāyānāṁ parivartanaliṅgasya kālasya cāsti dravyatvam. na ca teṣāṁ bhūtabhavadbhaviṣyadbhāvātmanā pariṇamamānānāmanityatvam, yataste bhūtabhavadbhaviṣyadbhāvāvasthāsvapi pratiniyatasvarūpāparityāgā–nnityā eva. atra kālaḥ pudgalādiparivartanahetutvātpudgalādiparivartanagamyamānaparyāyatvā–ccāstikāyeṣvantarbhāvārtha sa parivartan– liṅga ityukta iti.. 6.. -----------------------------------------------------------------------------
dravya vāstavameṁ sahabhāvī guṇoṁko tathā kramabhāvī paryāyoṁko 1ananyarūpase ādhārabhūt hai. isaliye jo varta cūke haiṁ, varta rahe haiṁ aur bhaviṣyameṁ varteṁge un bhāvoṁ–paryāyoṁrūp pariṇamit honeke kāraṇ [pān̐c] astikāy aur 2parivartanaliṁg kāl [ve chahoṁ] dravya haiṁ. bhūt, vartamān aur bhāvī bhāvasvarūp pariṇamit honese ve kahīṁ anitya nahīṁ hai, kyoṁki bhūt, vartamān aur bhāvī bhāvarūp avasthāoṁmeṁ bhī pratiniyat [–apane–apane niśvit] svarūpako nahīṁ choṛate isaliye ve nitya hī hai.
yahān̐ kāl pudgalādike parivartanakā hetu honese tathā pudgalādike parivartan dvārā usakī paryāy gamya [jñāt] hotī haiṁ isaliye usakā astikāyoṁmeṁ samāveś karaneke hetu use ‘3parivartanaliṁg’ kahā hai. [pudgalādi astikāyoṁkā varṇan karate hue unake parivartan (pariṇaman) kā varṇan karanā cāhiye. aur unake parivartanakā varṇan karate hue un parivartanameṁ nimittabhūt padārthakā [kālakā] athavā us parivartan dvārā jinakī paryāyeṁ vyakta hotī haiṁ us padārthakā [kālakā] varṇan karanā anucit nahīṁ kahā jā sakatā. isaprakār paṁcāstikāyake varṇanameṁ kālake varṇanakā samāveś karanā anucit nahīṁ hai aisā darśāneke hetu is gāthāsūtrameṁ kālake liye ‘parivartanaliṁg’ śabdakā upayog kiyā hai.].. 6.. --------------------------------------------------------------------------
isaliye kāl ‘parivartanaliṁg’ hai. [2] aur pudgalādike parivartan dvārā kālakī paryāyeṁ [–‘karma samay’,
‘adhik samay aisī kālakī avasthāen̐] gamya hotī haiṁ isaliye bhī kāl ‘parivartanaliṁg’ hai.
18
1. ananyarūp=abhinnarūp [jisaprakār agni ādhār hai aur uṣṇatā ādhey hai tathāpi ve abhinna haiṁ, usīprakār dravya ādhār hai aur guṇ–paryāy ādhey haiṁ tathāpi ve abhinna haiṁ.]
2. parivartanaliṁg=pudgalādikā parivartan jisakā liṁg hai; vah pudgalādike pariṇaman dvārā jo jñān hotā hai vaha. [liṁg=cihna; sūcak; gamak; gamya karānevālā; batalānevālā; pahicān karānevālā.]
3. [1] yadi pudgalādikā parivartan hotā hai to usakā koī nimitta honā cāhiye–isaprakār parivartanarūpī cihna