kahānajainashāstramālā] ṣhaḍdravya–pañchāstikāyavarṇan
evan jīvo‘pi bhāvaparyāyeṇ pravartamānātmadravyarūpeṇ kartr̥utāmanubibhrāṇo, bhāvaparyāyagaman– shaktirūpeṇ karaṇatāmātmasātkurvan, prāpyabhāvaparyāyarūpeṇ karmatān kalayan, pūrvabhāvaparyāy–vyapāye‘pi dhruvatvālambanādupāttāpādānatvam, upajāyamānabhāvaparyāyarūpakarmaṇāshrīyamāṇatvādupoḍh–sampradānatva;, ādhīyamānabhāvaparyāyādhāratvādgr̥uhītādhikaraṇatvaḥ, svayamev ṣhaṭkārakīrūpeṇ vyavatiṣhṭhamāno na kārakāntaramapekṣhate. ataḥ karmaṇaḥ karturnāsti jīvaḥ kartā, jīvasya karturnāsti karma kartr̥u nishchayeneti.. 62.. ----------------------------------------------------------------------------- sampradānapaneko prāpta aur [6] dhāraṇ kiye hue pariṇāmakā ādhār honese jisane adhikaraṇapaneko grahaṇ kiyā hai aisā – svayamev ṣhaṭkārakarūpase vartatā huā anya kārakakī apekṣhā nahīn rakhatā.
is prakār jīv bhī [1] bhāvaparyāyarūpase pravartamān ātmadravyarūpase kartr̥utvako dhāraṇ karatā huā, [2] bhāvaparyāy prāpta karanekī shaktirūpase karaṇapaneko aṅgīkr̥ut karatā huā, [3] prāpya aisī bhāvaparyāyarūpase karmapanekā anubhav karatā huā, [4] pūrva bhāvaparyāyakā nāsh hone par dhruvatvakā avalamban karanese jisane apādānapaneko prāpta kiyā hai aisā, [5] utpanna hone vāle bhāvaparyāyarūp karma dvārā samāshrit honese [arthāt utpanna hone vālā bhāvaparyāyarūp kārya apaneko diyā jānese] sampradānapaneko prāpta aur [6] dhāraṇ kī huī bhāvaparyāyakā ādhār honese jisane adhikaraṇapaneko grahaṇ kiyā hai aisā – svayamev ṣhaṭkārakarūpase vartatā huā anya kārakakī apekṣhā nahīn rakhatā.
isaliye nishchayase karmarūp kartāko jīv kartā nahīn hai aur jīvarūp kartāko karma kartā nahīn hai. [jahān̐ karma kartā hai vahān̐ jīv kartā nahīn hai aur jahān̐ jīv kartā hai vahān̐ karma kartā nahīn hai.]
bhāvārthaḥ– [1] pudgal svatantrarūpase dravyakarmako karatā honese pudgal svayam hī kartā hai; [2] svayam dravyakarmarūpase pariṇamit honekī shaktivālā honese pudgal svayam hī karaṇ hai; [3] dravyakarmako prāpta karatā – pahun̐chatā honese dravyakarma karma hai, athavā dravyakarmase svayam abhinna honese pudgal svayam hī karma [–kārya] hai; [4] apanemese pūrva pariṇāmakā vyay karake dravyakarmarūp pariṇām karatā honese aur pudgaladravyarūpase dhruv rahatā honese pudgal svayam hī apādān hai; [5] apaneko dravyakarmarūp pariṇām detā honese pudgal svayam hī sampradān hai; [6] apanemen arthāt apane ādhārase dravyakarma karatā honese pudgal svayam hī adhikaraṇ hai.