Panchastikay Sangrah-Hindi (simplified iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 45 of 264
PDF/HTML Page 74 of 293

 

background image
kahānajainashāstramālā] ṣhaḍdravya–pañchāstikāyavarṇan
[
45
jīvasyotpādavyayasaduchchhedāsadutpādakartr̥utvopapattyupasanhāro‘yam.
dravyan hi sarvadā‘vinaṣhṭānutpannamāmnatam tato jīvadravyasya dravyarūpeṇ nityatvamupanyastam tasyaiv
devādiparyāyarūpeṇ prādurbhavato bhāvakartr̥utvamuktan; tasyaiv cha manuṣhyādiparyāyarūpeṇ
vyayato‘bhāvakartr̥utvamākhyātan; tasyaiv cha sato devādiparyāyasyochchhedamārabhamāṇasya bhāvābhāv–
kartr̥utvamuditan; tasyaiv chāsataḥ punarmanuṣhyādiparyāyasyotpādamārabhamāṇasyābhāvabhāvakartr̥utvamabhihitam
sarvamidamanavadyan dravyaparyāyāṇāmanyataraguṇamukhyatven vyākhyānāt tathā hi–yadā jīvaḥ paryāy–guṇatven
dravyamukhyatven vivakṣhyate tadā notpadyate, na vinashyati, na cha kramavr̥uttyāvartamānatvāt
-----------------------------------------------------------------------------
gāthā 21
anvayārthaḥ– [evam] isaprakār [guṇaparyayaiḥ sahit] guṇaparyāy sahit [jīvaḥ] jīv [sansaran]
sansaraṇ karatā huā [bhāvam] bhāv, [abhāvam] abhāv, [bhāvābhāvam] bhāvābhāv [cha] aur
[abhāvabhāvam] abhāvabhāvako [karoti] karatā hai.
ṭīkāḥ– yah, jīv utpād, vyay, sat–vināsh aur asat–utpādakā kartr̥utva honekī
siddhirūp upasanhār hai.
dravya vāstavamen sarvadā avinaṣhṭa aur anutpanna āgamamen kahā hai; isaliye jīvadravyako dravyarūpase
nityapanā kahā gayā. [1] devādiparyāyarūpase utpanna hotā hai isaliye usīko [–jīvadravyako hī]
bhāvakā [–utpādakā] kartr̥utva kahā gayā hai; [2] manuṣhyādiparyāyarūpase nāshako prāpta hotā hai
isaliye usīko abhāvakā [–vyayakā] kartr̥utva kahā gayā hai; [3] sat [vidyamān] devādiparyāyakā
nāsh karatā hai isaliye usīko bhāvābhāvakā [–satke vināshakā] kartr̥utva kahā gayā hai; aur [4]
phirase asat [–avidyamān] manuṣhyādiparyāyakā utpād karatā hai isaliye usīko abhāvabhāvakā [–
asatke utpādakā] kartr̥utva kahā gayā hai.
–yah sab niravadya [nirdoṣh, nirbādh, aviruddha] hai, kyoṅki dravya aur paryāyomense ekakī
gauṇatāse aur anyakī mukhyatāse kathan kiyā jātā hai. vah is prakār haiḥ––