pUrvikAyAH kShetrasa.nkhyAyAH eken pradeshenaikAkAshapradeshAtivartitadgatipariNAmAvachChinnasamayapUrvikAyA kAlasa.nkhyAyAH aikan pradeshen padvivartijaghanyavarNAdibhAvAvabodhapUrvikAyA bhAvasa.nkhyAyAH pravibhAg– karaNAt pravibhaktA sa.nkhyAyA apIti.. 80..
kha.ndha.ntarida.n davva.n paramANu ta.n viyANAhi.. 81..
ska.ndhA.ntarita.n dravya.n paramANu.n ta.n vijAnihi.. 81..
paramANudravye guNaparyAyavR^ittiprarUpaNametat.
sarvatrApi paramANau rasavarNaga.ndhasparshAH sahabhuvo guNAH. te cha kramapravR^ittaistatra svaparyAyairvartante. tathA hi– pa~nchAnA.n rasaparyAyANAmanyatamenaikenaikadA raso vartate. -----------------------------------------------------------------------------
anvayArthaH– [ta.n paramANu.n] vah paramANu [ekarasavarNaga.ndh] ek rasavAlA, ek varNavAlA, ek ga.ndhavAlA tathA [dvisparshe] do sparshavAlA hai, [shabdakAraNam] shabdakA kAraN hai, [ashabdam] ashabda hai aur [ska.ndhA.ntarita.n] skandhake bhItar ho tathApi [dravya.n] [paripUrNa svata.ntra] dravya hai aisA [vijAnIhi] jAno.
TIkAH– yah, paramANudravyame.n guN–paryAy vartanekA [guN aur paryAy honekA] kathan hai.
sarvatra paramANume.n ras–varNa–ga.ndh–sparsha sahabhAvI guN hote hai; aur ve guN usame.n kramavartI nij paryAyo.n sahit vartate hai.n. vah is prakAraH– pA.Nch rasaparyAyome.nse ek samay koI ek [rasaparyAy] sahit ras vartatA hai; pA.Nch varNaparyAyo.nme.nse ek samay kisI ek [varNaparyAy] sahit varNa vartatA hai ; --------------------------------------------------------------------------
te shabdahetu, ashabda Che, ne ska.ndhamA.n paN dravya Che. 81.
130