kahAnajainashAstramAlA] ShaDdravya–pa.nchAstikAyavarNan
pa~nchAnA.n varNaparyAyANAmanyatamenaikenaikadA varNo vartate. ubhayorga.ndhaparyAyayoranyatareNaikenaikadA ga.ndho vartate. chaturNA.n shItasnigdhashItarUkShoShNasnigdhoShNarUkSharUpANA.n sparshaparyAyadva.ndvAnAmanyatamenaikenaikadA sparsho vartate. evamayamuktaguNavR^ittiH paramANuH shabdaska.ndhapariNatishaktisvabhAvAt shabdakAraNam. ekapradeshatven shabdaparyAyapariNativR^ittyabhAvAdashabdaH. snigdharUkShatvapratyayaba.ndhavashAdanekaparamANvek– tvapariNatirUpaska.ndhA.ntarito.api svabhAvamaparityajannupAttasa.nkhyatvAdek ev dravyamiti.. 81..
ja.n havadi muttamaNNa.n ta.n savva.n puggala.n jANe.. 82..
yadbhavati mUrtamanyat tatsarva.n pudgala.n jAnIyAt.. 82..
----------------------------------------------------------------------------- do ga.ndhaparyAyo.nme.nse ek samay kisI ek [ga.ndhaparyAy] sahit ga.ndh vartatA hai; shIt–snigdha, shIt–rUkSha, uShNa–snigdha aur uShNa–rUkSha in chAr sparshaparyAyo.nke yugalame.nse ek samay kisI ek yugak sahit sparsha vartatA hai. is prakAr jisame.n guNo.nkA vartan [–astitva] kahA gayA hai aisA yah paramANu shabdaska.ndharUpase pariNamit hone kI shaktirUp svabhAvavAlA honese shabdakA kAraN hai; ekapradeshI honeke kAraN shabdaparyAyarUp pariNati nahI vartatI honese ashabda hai; aur 1snigdha–rUkShatvake kAraN bandha honese anek paramANuo.nkI ekatvapariNatirUp skandhake bhItar rahA ho tathApi svabhAvako nahI.n Cho.DtA huA, sa.nkhyAko prApta honese [arthAt paripUrNa ekake rUpame.n pR^ithak ginatIme.n Anese] 2akelA hI dravya hai.. 81..
anvayArthaH– [indriyaiH upabhogyam cha] indriyo.n.n dvArA upabhogya viShay, [indriyakAyAH] indriyA.N, sharIr, [manaH] man, [karmANi] karma [cha] aur [anyat yat] anya jo kuCh [mUrtta.n bhavati] mUrta ho [tat sarva.n] vah sab [pudgala.n jAnIyAt] pudgal jAno. --------------------------------------------------------------------------
indriy vaDe upabhogya, indriy, kAy, man ne karma je,
vaLI anya je ka.nI mUrta te saghaLu.ny pudgal jANaje. 82.
1. snigdha–rUkShatva=chikanAI aur rUkShatA.
2. yahA.N aisA batalAyA hai ki ska.ndhame.n bhI pratyek paramANu svaya.n paripUrNa hai, svata.ntra hai, parakI sahAyatAse rahit ,
aur apanese hI apane guNaparyAyame.n sthitahai.