Panchastikay Sangrah-Hindi (itrans transliteration). Jiv padarth ka vyakhyan Gatha: 109.

< Previous Page   Next Page >


Page 168 of 264
PDF/HTML Page 197 of 293

 

] pa.nchAstikAyasa.ngrah
[bhagavAnashrIkundakunda

168

ath jIvapadArthAnA.n vyAkhyAna.n prapa~nchayati.

jIvA sa.nsAratthA NivvAdA chedaNApagA duvihA.
uvaogalakkhaNA vi ya dehAdehappavIchArA.. 109..

jIvAH sa.nsArasthA nirvR^ittAH chetanAtmakA dvividhAH.
upayogalakShaNA api cha dehAdehapravIchArAH.. 109..

jIvasyarUpoddesho.ayam.

jIvAH hi dvividhAH, sa.nsArasthA ashuddhA nirvR^ittAH shuddhAshcha. te khalUbhaye.api chetanA–svabhAvAH, chetanApariNAmalakShaNenopayogen lakShaNIyAH. tatra sa.nsArasthA dehapravIchArAH, nirvR^ittA adehapravIchArA iti.. 109.. -----------------------------------------------------------------------------

ab jIvapadArthakA vyAkhyAn vistArapUrvak kiyA jAtA hai.

gAthA 109

anvayArthaH– [jIvAH dvividhAH] jIv do prakArake hai.n; [sa.nsArasthAH nirvR^ittAH] sa.nsArI aur siddha. [chetanAtmakAH] ve chetanAtmak [–chetanAsvabhAvavAle] [api cha] tathA [upayogalakShaNAH] upayogalakShaNavAle hai.n. [dehAdehapravIchArAH] sa.nsArI jIv dehame.n vartanevAle arthAt dehasahit hai.n aur siddha jIv dehame.n nahI.n vartanevAle arthAt deharahit hai.n.

TIkAH– yah, jIvake svarUpakA kathan hai.

jIv do prakArake hai.nH – [1] sa.nsArI arthAt ashuddha, aur [2] siddha arthAt shuddha. ve dono.n vAstavame.n chetanAsvabhAvavAle hai.n aur chetanApariNAmasvarUp upayog dvArA lakShit honeyogya [– pahichAnejAneyogya] hai.n. uname.n, sa.nsArI jIv dehame.n vartanevAle arthAt dehasahit hai.n aur siddha jIv dehame.n nahI.n vartanevAle arthAt deharahit hai.n.. 109.. -------------------------------------------------------------------------- chetanAkA pariNAm so upayoga. vah upayog jIvarUpI lakShyakA lakShaN hai.

jIvo dvividh–sa.nsArI, siddho; chetanAtmak ubhay Che;
upayogalakShaN ubhay; ek sadeh, ek adeh Che. 109.