Panchastikay Sangrah-Hindi (itrans transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 236 of 264
PDF/HTML Page 265 of 293

 

] pa.nchAstikAyasa.ngrah
[bhagavAnashrIkundakunda

236

tatsamAhito bhUtvA tyAgopAdAnavikalpashUnyatvAdvishrAntabhAvavyApAraH suniHprakampaH ayamAtmAv–tiShThate, tasmin tAvati kAle ayamevAtmA jIvasvabhAvaniyatacharitatvAnnishchayen mokShamArga ityuchyate. ato nishchayavyavahAramokShamArgayoH sAdhyasAdhanabhAvo nitarAmupapanna.. 161.. -----------------------------------------------------------------------------

1

unase samAhit hokar, tyAgagrahaNake vikalpase shUnyapaneke kAraN [bhedAtmak] bhAvarUp vyApAr virAm prApta honese [arthAt bhedabhAvarUp–kha.nDabhAvarUp vyApAr ruk jAnese] suniShkamparUpase rahatA hai, us kAl aur utane kAl tak yahI AtmA jIvasvabhAvame.n niyat chAritrarUp honeke kAraN nishchayase ‘mokShamArga’ kahalAtA hai. isaliye, nishchayamokShamArga aur vyavahAramokShamArgako sAdhya–sAdhanapanA atyanta ghaTatA hai.

2

bhAvArthaH– nishchayamokShamArga nij shuddhAtmAkI ruchi, j~napti aur nishchaL anubhUtirUp hai. usakA sAdhak [arthAt nishchayamokShamArgakA vyavahAr–sAdhan] aisA jo bhedaratnatrayAtmak vyavahAramokShamArga use jIv katha.nchit [–kisI prakAr, nij udyamase] apane sa.nvedaname.n AnevAlI avidyAkI vAsanAke vilay dvArA prApta hotA huA, jab guNasthAnarUp sopAnake kramAnusAr nijashuddhAtmadravyakI bhAvanAse utpanna nityAnandalakShaNavAle sukhAmR^itake rasAsvAdakI tR^iptirUp param kalAke anubhavake kAraN nijashuddhAtmAshrit nishchayadarshanaj~nAnachAritrarUpase abhedarUp pariNamit hotA hai, tab nishchayanayase bhinna sAdhya–sAdhanake abhAvake kAraN yah AtmA hI mokShamArga hai. isaliye aisA siddha huA ki suvarNa aur suvarNapAShANakI bhA.Nti nishchayamokShamArga aur vyavahAramokShamArgako sAdhya–sAdhakapanA [vyavahAranayase] atyanta ghaTit hotA hai.. 161.. ------------------------------------------------------------------------- 1. unase = svabhAvabhUt samyagdarshan–j~nAn–chAritrase. 2. yahA.N yah dhyAname.n rakhaneyogya hai ki jIv vyavahAramokShamArgako bhI anAdi avidyAkA nAsh karake hI prApta kar

sakatA hai; anAdi avidyAke nAsh honese pUrva to [arthAt nishchayanayake–dravyArthikanayake–viShayabhUt
shuddhAtmasvarUpakA bhAn karanese pUrva to] vyavahAramokShamArga bhI nahI.n hotA.

punashcha, ‘nishchayamokShamArga aur vyavahAramokShamArgako sAdhya–sAdhanapanA atyanta ghaTit hotA hai’ aisA jo
kahA gayA hai vah vyavahAranay dvArA kiyA gayA upacharit nirUpaN hai. usame.nse aisA artha nikAlanA chAhiye ki
‘ChaThave.n guNasthAname.n vartanevAle shubh vikalpo.nko nahI.n kintu ChaThave.n guNasthAname.n vartanevAle shuddhike a.nshakoe aur
sAtave.n guNasthAnayogya nishchayamokShamArgako vAstavame.n sAdhan–sAdhyapanA hai.’ ChaThave.n guNasthAname.n vartanevAle shuddhikA
a.nsh ba.Dhkar jab aur jitane kAl tak ugra shuddhike kAraN shubh vikalpo.nkA abhAv vartatA hai tab aur utane
kAl tak sAtave.n guNasthAnayogya nishchayamokShamArga hotA hai.