Panchastikay Sangrah-Hindi (itrans transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 45 of 264
PDF/HTML Page 74 of 293

 

background image
kahAnajainashAstramAlA] ShaDdravya–pa.nchAstikAyavarNan
[
45
jIvasyotpAdavyayasaduchChedAsadutpAdakartR^itvopapattyupasa.nhAro.ayam.
dravya.n hi sarvadA.avinaShTAnutpannamAmnatam tato jIvadravyasya dravyarUpeN nityatvamupanyastam tasyaiv
devAdiparyAyarUpeN prAdurbhavato bhAvakartR^itvamukta.n; tasyaiv cha manuShyAdiparyAyarUpeN
vyayato.abhAvakartR^itvamAkhyAta.n; tasyaiv cha sato devAdiparyAyasyochChedamArabhamANasya bhAvAbhAv–
kartR^itvamudita.n; tasyaiv chAsataH punarmanuShyAdiparyAyasyotpAdamArabhamANasyAbhAvabhAvakartR^itvamabhihitam
sarvamidamanavadya.n dravyaparyAyANAmanyataraguNamukhyatven vyAkhyAnAt tathA hi–yadA jIvaH paryAy–guNatven
dravyamukhyatven vivakShyate tadA notpadyate, na vinashyati, na cha kramavR^ittyAvartamAnatvAt
-----------------------------------------------------------------------------
gAthA 21
anvayArthaH– [evam] isaprakAr [guNaparyayaiH sahit] guNaparyAy sahit [jIvaH] jIv [sa.nsaran]
sa.nsaraN karatA huA [bhAvam] bhAv, [abhAvam] abhAv, [bhAvAbhAvam] bhAvAbhAv [cha] aur
[abhAvabhAvam] abhAvabhAvako [karoti] karatA hai.
TIkAH– yah, jIv utpAd, vyay, sat–vinAsh aur asat–utpAdakA kartR^itva honekI
siddhirUp upasa.nhAr hai.
dravya vAstavame.n sarvadA avinaShTa aur anutpanna Agamame.n kahA hai; isaliye jIvadravyako dravyarUpase
nityapanA kahA gayA. [1] devAdiparyAyarUpase utpanna hotA hai isaliye usIko [–jIvadravyako hI]
bhAvakA [–utpAdakA] kartR^itva kahA gayA hai; [2] manuShyAdiparyAyarUpase nAshako prApta hotA hai
isaliye usIko abhAvakA [–vyayakA] kartR^itva kahA gayA hai; [3] sat [vidyamAn] devAdiparyAyakA
nAsh karatA hai isaliye usIko bhAvAbhAvakA [–satke vinAshakA] kartR^itva kahA gayA hai; aur [4]
phirase asat [–avidyamAn] manuShyAdiparyAyakA utpAd karatA hai isaliye usIko abhAvabhAvakA [–
asatke utpAdakA] kartR^itva kahA gayA hai.
–yah sab niravadya [nirdoSh, nirbAdh, aviruddha] hai, kyo.nki dravya aur paryAyome.nse ekakI
gauNatAse aur anyakI mukhyatAse kathan kiyA jAtA hai. vah is prakAr haiH––