46
] pa.nchAstikAyasa.ngrah
[bhagavAnashrIkundakunda
satyaparyAyajAtamuchChinatti, nAsadutpAdayati yadA tu dravyaguNatven paryAyamukhyatven vivakShyate tadA
prAdurbhavati, vinashyati, satparyAyajAtamativAhitasvakAlamuchChinatti, asadupasthit–svakAlamutpAd
yati cheti. sa khalvaya.n prasAdo.anekAntavAdasya yadIdrasho.api virodho na virodhaH..21..
iti ShaDdravyasAmAnyaprarUpaNA.
jIvA puggalakAyA AyAsa.n atthikAiyA sesA.
amayA atthittamayA kAraNabhudA hi logassa.. 22..
jIvAH pudgalakAyA AkAshamastikAyau sheShau.
amayA astitvamayAH kAraNabhUtA hi lokasya.. 22..
-----------------------------------------------------------------------------
jab jIv, paryAyakI gauNatAse aur dravyakI mukhyatAse vivakShit hotA hai tab vah [1] utpanna
nahI.n hotA, [2] vinaShTa nahI.n hotA, [3] kramavR^ittise vartan nahI.n karatA isaliye sat [–vidyamAn]
paryAyasamUkoe vinaShTa nahI.n karatA aur [4] asatko [–avidyamAn paryAyasamUhako] utpanna nahI.n
karatA; aur jab jIv dravyakI gauNatAse aur paryAyakI mukhyatAse vivakShit hotA hai tab vah [1]
upajatA hai, [2] vinaShTa hotA hai, [3] jisakA svakAl bIt gayA hai aise sat [–vidyamAn]
paryAyasamUhako vinaShTa karatA hai aur [4] jisakA svakAl upasthit huA hai [–A pahu.NchA hai] aise
asatko [–avidyamAn paryAyasamUhako] utpanna karatA hai.
vah prasAd vAstavame.n anekAntavAdakA hai ki aisA virodh bhI [vAstavame.n] virodh nahI.n hai.. 21..
isaprakAr ShaDdravyakI sAmAnya prarUpaNA samApta huI.
gAthA 22
anvayArthaH– [jIvAH] jIv, [pudgalakAyAH] pudgalakAy, [AkAsham] AkAsh aur [sheShau
astikAyau] sheSh do astikAy [amayAH] akR^it hai.n, [astitvamayAH] astitvamay hai.n aur [hi]
vAstavame.n [lokasya kAraNabhUtAH] lokake kAraNabhUt hai.n.
TIkAH– yahA.N [is gAthAme.n], sAmAnyataH jinakA svarUp [pahale] kahA gayA hai aise Chah
dravyo.nme.nse pA.Nchako astikAyapanA sthApit kiyA gayA hai.
--------------------------------------------------------------------------
jIvadravya, puddagalakAy, nabh ne astikAyo sheSh be
aNukR^itak Che, astitvamay Che, lokakAraNabhUt Che. 22.