kahAnajainashAstramAlA] ShaDdravya–pa.nchAstikAyavarNan
[
47
atra sAmAnyenoktalakShaNAnA.n ShaNNA.n dravyANA.n madhyAtpashchAnAmastikAyatva.n vyavasthApitam.
akR^itatvAt astitvamayatvAt vichitrAtmapariNatirUpasya lokasya kAraNatvAchchAbhyupagamyamAneShu
ShaTsu davyeShu jIvapudgalAkAshadharmAdharmAH pradeshaprachayAtmakatvAt pa~nchAstikAyAH. na khalu
kAlastadabhAvAdastikAy iti sAmarthyAdavasIyat iti.. 22..
sabbhAvasabhAvANa.n jIvANa.n tah ya poggalANa.n cha.
pariyaTTaNasa.nbhUdo kAlo NiyameN paNNatto.. 23..
sadbhAvasvabhAvAnA.n jIvAnA.n tathaiv pudgalAnA.n cha.
parivartanasambhUtaH kAlo niyamen praj~napta.. 23..
atrAsitakAyatvenAnuktasyApi kAlasyArthApannatva.n dyotitam.
-----------------------------------------------------------------------------
akR^it honese, astitvamay honese aur anek prakArakI 1apanI pariNatirUp lokake kAraN
honese jo svIkAr [–sammat] kiye gaye hai.n aise Chah dravyo.nme.n jIv, pudgal, AkAsh, dharma aur
adharma pradeshaprachayAtmak [–pradesho.nke samUhamay] honese ve pA.Nch astikAy hai.n. kAlako
pradeshaprachayAtmakapanekA abhAv honese vAstavame.n astikAy nahI.n hai.n aisA [binA–kathan kiye bhI]
sAmarthyase nishchit hotA hai.. 22..
gAthA 23
anvayArthaH– [sadbhAvasvabhAvAnAm] sattAsvabhAvavAle [jIvAnAm tathA ev pudgalAnAm cha] jIv
aur pudgalo.nke [parivartanasambhUtaH] parivartanase siddha hone vAle [kAlaH] aisA kAl [niyamen
praj~naptaH] [sarvaj~no.n dvArA] niyamase [nishchayase] upadesh diyA gayA hai.
TIkAH– kAl astikAyarUpase anukta [–nahI.n kahA gayA] hone par bhI use arthapanA
[padArthapanA] siddha hotA hai aisA yahA.N darshAyA hai.
--------------------------------------------------------------------------
1. lok Chah dravyo.nke anekavidh pariNAmarUp [–utpAdavyayadhrauvyarUp] haie; isaliye Chah dravya sachamuch lokake
kAraN hai.n.
sattAsvabhAvI jIv ne pudgal taNA pariNamanathI
Che siddhi jenI, kAl te bhAkhyo jiNa.nde niyamathI . 23.