Panchastikay Sangrah-Hindi (itrans transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 57 of 264
PDF/HTML Page 86 of 293

 

background image
kahAnajainashAstramAlA] ShaDdravya–pa.nchAstikAyavarNan
[
57
atra muktAvasthasyAtmano nirupAdhisvarUpamuktam.

AtmA hi paradravyatvAtkarmarajasA sAkalyen yasminnev kShaNe
muchyate tasmi–
nnevordhvagamanasvabhAvatvAllokA.ntamadhigamya parato gatihetorabhAvAdavasthitaH kevalaj~nAnadarshanAbhyA.n
svarUpabhUtatvAdamukto.ana.ntamatIndriya.n sukhamanubhavati. muktasya chAsya bhAvaprANadhAraNalakShaNa.n jIvatva.n,
chidrUpalakShaNa.n chetayitR^itva.n, chitpariNAmalakShaN upayogaH, nirvartitasamastAdhikArashaktimAtra.n prabhutva.n,
samastavastvasAdhAraNasvarUpanirvartanamAtra.n kartR^itva.n, svarUpabhUtasvAtankryalakShaNasukhopalambha–rUpa.n
bhoktR^itva.n, atItAna.ntarasharIraparimANAvagAhapariNAmarUpa.n
dehamAtratva.n, upAdhisa.nba.ndhavivikta–
mAtyantikamamUrtatvam. karmasa.nyuktatva.n tu dravyabhAvakarmavipramokShAnna bhavatyeva. dravyakarmANi hi pudgalaska.ndhA
bhAvakarmANi tu
-----------------------------------------------------------------------------
TIkAH– yahA.N muktAvasthAvAle AtmAkA nirupAdhi svarUp kahA hai.
AtmA [karmarajake] paradravyapaneke kAraN karmarajase sampUrNarUpase jis kShaN ChUTatA hai [–mukta
hotA hai], usI kShaN [apane] UrdhvagamanasvabhAvake kAraN lokake antako pAkar Age gatihetukA
abhAv honese [vahA.N] sthir rahatA huA, kevalaj~nAn aur kevaladarshan [nij] svarUpabhUt honeke
kAraN unase na ChUTatA huA ananta atIndriy sukhakA anubhav karatA hai. us mukta AtmAko,
bhAvaprANadhAraN jisakA lakShaN
[–svarUp] hai aisA ‘jIvatva’ hotA hai; chidrUp jisakA lakShaN [–
svarUp] hai aisA ‘chetayitR^itva’ hotA hai ; chitpariNAm jisakA lakShaN [–svarUp] hai aisA ‘upayog’
hotA hai; prApta kiye hue samasta [Atmik] adhikAro.nkI
1shaktimAtrarUp ‘prabhutva’ hotA hai; samasta
vastuo.nse asAdhAraN aise svarUpakI niShpattimAtrarUp [–nij svarUpako rachanerUp] ‘kartR^itva’ hotA hai;
svarUpabhUt svAta.nkrya jisakA lakShaN [–svarUp] hai aise sukhakI upalabdhirUp ‘bhoktR^itva’ hotA hai;
atIt anantar [–antim] sharIr pramAN avagAhapariNAmarUp ‘
2dehapramANapanA’ hotA hai; aur
upAdhike sambandhase 3vivikta aisA Atya.ntik [sarvathA] ‘amUrtapanA’ hotA hai. [mukta AtmAko]
--------------------------------------------------------------------------
1. shakti = sAmarthya; Ishatva. [mukta AtmA samasta Atmik adhikAro.nko bhoganeme.n arthAt unakA upayog karaneme.n
svaya.n samartha hai isaliye vah prabhu hai.]

2. mukta AtmAkI avagAhanA charamasharIrapramAN hotI hai isaliye us antim sharIrakI apekShA lekar unako
‘dehapramANapanA’ kahA jA sakatA hai.

3. vivikta = bhinna; rahita.