ಭಗವಾನ ಕುನ್ದಕುನ್ದಾಚಾರ್ಯ ದ್ವಾರಾ ರಚಿತ ಅನೇಕ ಶಾಸ್ತ್ರ ಹೈಂ, ಜಿನಮೇಂಸೇ ಕುಛ ವರ್ತಮಾನಮೇಂ ವಿದ್ಯಮಾನ ಹೈಂ. ತ್ರಿಲೋಕನಾಥ ಸರ್ವಜ್ಞದೇವಕೇ ಮುಖಸೇ ಪ್ರವಾಹಿತ ಶ್ರುತಾಮೃತ ಸರಿತಾಮೇಂಸೇ ಭರ ಲಿಯೇ ಗಯೇ ಅಮೃತಭಾಜನ ಆಜ ಭೀ ಅನೇಕ ಆತ್ಮಾರ್ಥಿಯೋಂಕೋ ಆತ್ಮಜೀವನ ಪ್ರದಾನ ಕರ ರಹೇ ಹೈಂ. ಉನಕೇ ಸಮಯಸಾರ, ಪ್ರವಚನಸಾರ, ನಿಯಮಸಾರ ಔರ ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯಸಂಗ್ರಹ ನಾಮಕ ಉತ್ತಮೋತ್ತಮ ಪರಮಾಗಮೋಂಮೇಂ ಹಜಾರೋಂ ಶಾಸ್ತ್ರೋಂಕಾ ಸಾರ ಆಜಾತಾ ಹೈ. ಭಗವಾನ ಕುನ್ದಕುನ್ದಾಚಾರ್ಯಕೇ ಪಶ್ಚಾತ್ ಲಿಖೇ ಗಯೇ ಅನೇಕ ಗ್ರಂಥೋಂಕೇ ಬೀಜ ಇನ ಪರಮಾಗಮೋಂಮೇಂ ವಿದ್ಯಮಾನ ಹೈಂ ಐಸಾ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ದ್ರಷ್ಟಿಸೇ ಅಭ್ಯಾಸ ಕರನೇ ಪರ ಜ್ಞಾತ ಹೋತಾ ಹೈ. ಶ್ರೀ ಸಮಯಸಾರ ಇಸ ಭರತಕ್ಷೇತ್ರಕಾ ಸರ್ವೋತ್ಕೃಷ್ಟ ಪರಮಾಗಮ ಹೈ. ಉಸಮೇಂ ನವ ತತ್ತ್ವೋಂಕಾ ಶುದ್ಧನಯಕೀ ದ್ರಷ್ಟಿಸೇ ನಿರೂಪಣ ಕರಕೇ ಜೀವಕಾ ಶುದ್ಧ ಸ್ವರೂಪ ಸರ್ವ ಪ್ರಕಾರಸೇ–ಆಗಮ, ಯುಕ್ತಿ, ಅನುಭವ ಔರ ಪರಮ್ಪರಾಸೇ–ಅತಿ ವಿಸ್ತಾರಪೂರ್ವಕ ಸಮಝಾಯಾ ಹೈ. ಶ್ರೀ ಪ್ರವಚನಸಾರಮೇಂ ಉಸಕೇ ನಾಮಾನುಸಾರ ಜಿನಪ್ರವಚನಕಾ ಸಾರ ಸಂಗೃಹಿತ ಕಿಯಾ ಹೈ ತಥಾ ಉಸೇ ಜ್ಞಾನತತ್ತ್ವ, ಜ್ಞೇಯತತ್ತ್ವ ಔರ ಚರಣಾನುಯೋಗಕೇ ತೀನ ಅಧಿಕಾರೋಂಮೇಂ ವಿಭಾಜಿತ ಕರ ದಿಯಾ ಹೈ. ಶ್ರೀ ನಿಯಮಸಾರಮೇಂ ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಕಾ ಸ್ಪಷ್ಟ ಸತ್ಯಾರ್ಥ ನಿರೂಪಣ ಹೈ. ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಸಮಯಸಾರಮೇಂ ಶುದ್ಧನಯಸೇ ನವ ತತ್ತ್ವೋಂಂಕಾ ನಿರೂಪಣ ಕಿಯಾ ಹೈ ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ನಿಯಮಸಾರಮೇಂ ಮುಖ್ಯತಃ ಶುದ್ಧನಯಸೇ ಜೀವ, ಅಜೀವ, ಶುದ್ಧಭಾವ, ಪ್ರತಿಕ್ರಮಣ, ಪ್ರತ್ಯಾಖ್ಯಾನ, ಆಲೋಚನಾ, ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ, ಸಮಾಧಿ, ಭಕ್ತಿ, ಆವಶ್ಯಕ, ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗ ಆದಿಕಾ ವರ್ಣನ ಹೈ. ಶ್ರೀ ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯಸಂಗ್ರಹಮೇಂ ಕಾಲ ಸಹಿತ ಪಾಂಚ ಅಸ್ತಿಕಾಯೋಂಕಾ (ಅರ್ಥಾತ್ ಛಹ ದ್ರವ್ಯೋಂಕಾ) ಔರ ನವ ಪದಾರ್ಥಪೂರ್ವಕ ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಕಾ ನಿರೂಪಣ ಹೈ.

ಇಸ ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯಸಂಗ್ರಹ ಪರಮಾಗಮಕೋ ಪ್ರಾರಮ್ಭ ಕರತೇ ಹುಏ ಶಾಸ್ತ್ರಕರ್ತಾನೇ ಇಸೇ ‘ಸರ್ವಜ್ಞ ಮಹಾಮುನಿಕೇ ಮುಖಸೇ ಕಹೇ ಗಯೇ ಪದಾರ್ಥೋಂಕಾ ಪ್ರತಿಪಾದಕ, ಚತುರ್ಗತಿನಾಶಕ ಔರ ನಿರ್ವಾಣಕಾ ಕಾರಣ’ ಕಹಾ ಹೈ. ಇಸಮೇಂ ಕಹೇ ಗಯೇ ವಸ್ತುತತ್ತ್ವಕಾ ಸಾರ ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಹೈಃ–

ವಿಶ್ವ ಅರ್ಥಾತ ಅನಾದಿ–ಅನಂತ ಸ್ವಯಂಸಿದ್ಧ ಸತ್ ಐಸೀ ಅನಂತಾನನ್ತ ವಸ್ತುಓಂಕಾ ಸಮುದಾಯ. ಉಸಮೇಂಕೀ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ವಸ್ತು ಅನುತ್ಪನ್ನ ಏವಂ ಅವಿನಾಶೀ ಹೈ. ಪ್ರತ್ಯೇಕ ವಸ್ತುಮೇಂ ಅನಂತ ಶಕ್ತಿಯಾಂ ಅಥವಾ ಗುಣ ಹೈಂ, ಜೋ ತ್ರೈಕಾಲಿಕ ನಿತ್ಯ ಹೈ. ಪ್ರತ್ಯೇಕ ವಸ್ತು ಪ್ರತಿಕ್ಷಣ ಅಪನೇಮೇಂ ಅಪನಾ ಕಾರ್ಯ ಕರತೀ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಅರ್ಥಾತ್ ನವೀನ ದಶಾಐಂ– ಅವಸ್ಥಾಯೇಂ–ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಧಾರಣ ಕರತೀ ಹೈಂ ತಥಾಪಿ ವೇ ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಐಸೀ ಮರ್ಯಾದಾಮೇಂ ರಹಕರ ಹೋತೀ ಹೈಂ ಕಿ ವಸ್ತು ಅಪನೀ ಜಾತಿಕೋ ನಹೀಂ ಛೋಡತೀ ಅರ್ಥಾತ್ ಉಸಕೀ ಶಕ್ತಿಯೋಂಮೇಂಸೇ ಏಕ ಭೀ ಕಮ–ಅಧಿಕ ನಹೀಂ ಹೋತೀ. ವಸ್ತುಓಂಕೀ [– ದ್ರವ್ಯೋಂಕೀ] ಭಿನ್ನಭಿನ್ನ ಶಕ್ತಿಯೋಂಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ಉನಕೀ [–ದ್ರವ್ಯೋಂಕೀ] ಛಹ ಜಾತಿಯಾಂ ಹೈಃ ಜೀವದ್ರವ್ಯ, ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯ, ಧರ್ಮದ್ರವ್ಯ, ಅಧರ್ಮದ್ರವ್ಯ, ಆಕಾಶದ್ರವ್ಯ ಔರ ಕಾಲದ್ರವ್ಯ. ಜಿಸಮೇಂ ಸದಾ ಜ್ಞಾನ, ದರ್ಶನ, ಚಾರಿತ್ರ, ಸುಖ ಆದಿ ಅನಂತ ಗುಣ [–ಶಕ್ತಿಯಾಂ] ಹೋ ವಹ ಜೀವದ್ರವ್ಯ ಹೈ; ಜಿಸಮೇಂ ಸದಾ ವರ್ಣ, ಗಂಧ, ರಸ, ಸ್ಪರ್ಶ ಆದಿ ಅನಂತ ಗುಣ ಹೋ ವಹ ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯ ಹೈ; ಶೇಷ ಚಾರ ದ್ರವ್ಯೋಂಕೇ ವಿಶಿಷ್ಟ ಗುಣ ಅನುಕ್ರಮಸೇ ಗತಿಹೇತುತ್ವ, ಸ್ಥಿತಿಹೇತುತ್ವ, ಅವಗಾಹಹೇತುತ್ವ ತಥಾ ವರ್ತನಾಹೇತುತ್ವ ಹೈೇ. ಇನ ಛಹ ದ್ರವ್ಯೋಂಮೇಂಸೇ ಪ್ರಥಮ ಪಾಂಚ ದ್ರವ್ಯ ಸತ್ ಹೋನೇಸೇ ತಥಾ ಶಕ್ತಿ ಅಥವಾ ವ್ಯಕ್ತಿ– ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ವಿಶಾಲ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಲೇ ಹೋನೇಸೇ ‘ಅಸ್ತಿಕಾಯ’ ಹೈ; ಕಾಲದ್ರವ್ಯ ‘ಅಸ್ತಿ’ ಹೈ ‘ಕಾಯ’ ನಹೀಂ ಹೈ. ಜಿನೇನ್ದ್ರಕೇ ಜ್ಞಾನದರ್ಪಣಮೇಂ ಝಲಕತೇ ಹುಏ ಯಹ ಸರ್ವ ದ್ರವ್ಯ – ಅನಂತ ಜೀವದ್ರವ್ಯ, ಅನನ್ತಾನನ್ತ ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯ, ಏಕ ಧರ್ಮದ್ರವ್ಯ, ಏಕ ಅಧರ್ಮದ್ರವ್ಯ, ಏಕ ಆಕಾಶದ್ರವ್ಯ, ತಥಾ ಅಸಂಖ್ಯ ಕಾಲದ್ರವ್ಯ,–ಸ್ವಯಂ ಪರಿಪೂರ್ಣ ಹೈಂ ಔರ ಅನ್ಯ ದ್ರವ್ಯೋಂಸೇ ಬಿಲಕುಲ ಸ್ವತಂತ್ರ ಹೈಂ; ವೇ ಪರಮಾರ್ಥತಃ ಕಭೀ ಏಕ ದೂಸರೇಸೇ ಮಿಲತೇ ನಹೀಂ ಹೈಂ, ಭಿನ್ನ ಹೀ ರಹತೇ ಹೈಂ. ದೇವ, ಮನುಷ್ಯ, ತಿರ್ಯಂಞ್ಚ, ನಾರಕ, ಏಕೇನ್ದ್ರಿಯ, ದ್ವೀನ್ದ್ರಿಯ, ಆದಿ ಜೀವೋಂಮೇಂ ಜೀವ–ಪುದ್ಗಲ ಮಾನೋ ಮಿಲ ಗಯೇ ಹೋಂ ಐಸಾ ಲಗತಾ ಹೈಂ ಕಿನ್ತು ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಐಸಾ ನಹೀಂ ಹೈ. ವೇ ಬಿಲಕುಲ ಪೃಥಕ ಹೈಂ. ಸರ್ವ ಜೀವ ಅನನ್ತ ಜ್ಞಾನಸುಖಕೀ ನಿಧಿ ಹೈ ತಥಾಪಿ, ಪರ ದ್ವಾರಾ ಉನ್ಹೇಂ ಕುಛ ಸುಖದುಃಖ ನಹೀಂ ಹೋತಾ ತಥಾಪಿ, ಸಂಸಾರೀ ಅಜ್ಞಾನೀ ಜೀವ ಅನಾದಿ ಕಾಲಸೇ ಸ್ವತಃ ಅಜ್ಞಾನಪರ್ಯಾಯರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋಕರ ಅಪನೇ ಜ್ಞಾನಾನಂದಸ್ವಭಾವಕೋ, ಪರಿಪೂರ್ಣತಾಕೋ, ಸ್ವಾತಂಕ್ರ್ಯಕೋ ಏವಂ