ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ
ನಿರುಪಾಧಿಃ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಏವ. ಕ್ಷಾಯಿಕಸ್ತು ಸ್ವಭಾವವ್ಯಕ್ತಿರೂಪತ್ವಾದನಂತೋಽಪಿ ಕರ್ಮಣಃ ಕ್ಷಯೇಣೋತ್ಪದ್ಯ– ಮಾನತ್ವಾತ್ಸಾದಿರಿತಿ ಕರ್ಮಕೃತ ಏವೋಕ್ತಃ. ಔಪಶಮಿಕಸ್ತು ಕರ್ಮಣಾಮುಪಶಮೇ ಸಮುತ್ಪದ್ಯಮಾನತ್ವಾದನುಪಶಮೇ ಸಮುಚ್ಛಿದ್ಯಮಾನತ್ವಾತ್ ಕರ್ಮಕೃತ ಏವೇತಿ.
ಅಥವಾ ಉದಯೋಪಶಮಕ್ಷಯಕ್ಷಯೋಪಶಮಲಕ್ಷಣಾಶ್ಚತಸ್ರೋ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಣಾಮೇವಾವಸ್ಥಾಃ, ನ ಪುನಃ ಪರಿಣಾಮ– ಲಕ್ಷಣೈಕಾವಸ್ಥಸ್ಯ ಜೀವಸ್ಯ; ತತ ಉದಯಾದಿಸಂಜಾತಾನಾಮಾತ್ಮನೋ ಭಾವಾನಾಂ ನಿಮಿತ್ತ–
ಣ ಕುಣದಿ ಅತ್ತಾ ಕಿಂಚಿ ವಿ ಮುತ್ತಾ ಅಣ್ಣಂ ಸಗಂ ಭಾವಂ.. ೫೯..
ನ ಕರೋತ್ಯಾತ್ಮಾ ಕಿಂಚಿದಪಿ ಮುಕ್ತ್ವಾನ್ಯತ್ ಸ್ವಕಂ ಭಾವಮ್.. ೫೯..
----------------------------------------------------------------------------- ಕಾರಣ ಸಾದಿ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ಕರ್ಮಕೃತ ಹೀ ಕಹಾ ಗಯಾ ಹೈ. ಔಪಶಮಿಕ ಭಾವ ಕರ್ಮಕೇ ಉಪಶಮಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ತಥಾ ಅನುಪಶಮಸೇ ನಷ್ಟ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ಕರ್ಮಕೃತ ಹೀ ಹೈ. [ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಔದಯಿಕಾದಿ ಚಾರ ಭಾವೋಂಕೋ ಕರ್ಮಕೃತ ಸಂಮತ ಕರನಾ.]
ಅಥವಾ [ದೂಸರೇ ಪ್ರಕಾರಸೇ ವ್ಯಾಖ್ಯಾ ಕರನೇ ಪರ]– ಉದಯ, ಉಪಶಮ, ಕ್ಷಯ ಔರ ಕ್ಷಯೋಪಶಮಸ್ವರೂಪ ಚಾರ [ಅವಸ್ಥಾಏಂ] ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಕೀ ಹೀ ಅವಸ್ಥಾಏಂ ಹೈಂ, ಪರಿಣಾಮಸ್ವರೂಪ ಏಕ ಅವಸ್ಥಾವಾಲೇ ಜೀವಕೀ ನಹೀಂ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ಉದಯ ಆದಿ ಅವಸ್ಥಾಏಂ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಕೀ ಹೀ ಹೈಂ, ‘ಪರಿಣಾಮ’ ಜಿಸಕಾ ಸ್ವರೂಪ ಹೈ ಐಸೀ ಏಕ ಅವಸ್ಥಾರೂಪಸೇ ಅವಸ್ಥಿತ ಜೀವಕೀ–ಪಾರಿಣಾಮಿಕ ಭಾವರೂಪ ಸ್ಥಿತ ಜೀವಕೀ –ವೇ ಚಾರ ಅವಸ್ಥಾಏಂ ನಹೀಂ ಹೈಂ]; ಇಸಲಿಯೇ ಉದಯಾದಿಕ ದ್ವಾರಾ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇವಾಲೇ ಆತ್ಮಾಕೇ ಭಾವೋಂಕೋ ನಿಮಿತ್ತಮಾತ್ರಭೂತ ಐಸೀ ಉಸ ಪ್ರಕಾರಕೀ ಅವಸ್ಥಾಓಂಂರೂಪ [ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮ] ಸ್ವಯಂ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮ ಭೀ ವ್ಯವಹಾರನಯಸೇ ಆತ್ಮಾಕೇ ಭಾವೋಂಕೇ ಕತೃತ್ವಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ.. ೫೮..
ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಯದಿ ಭಾವಃ ಕರ್ಮಕೃತಃ] ಯದಿ ಭಾವ [–ಜೀವಭಾವ] ಕರ್ಮಕೃತ ಹೋಂ ತೋ [ಆತ್ಮಾ ಕರ್ಮಣಾಃ ಕರ್ತಾ ಭವತಿ] ಆತ್ಮಾ ಕರ್ಮಕಾ [–ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಕಾ] ಕರ್ತಾ ಹೋನಾ ಚಾಹಿಯೇ. [ಕಥಂ] ವಹ ತೋ ಕೈಸೇ ಹೋ ಸಕತಾ ಹೈ? [ಆತ್ಮಾ] ಕ್ಯೋಂಕಿ ಆತ್ಮಾ ತೋ [ಸ್ವಕಂ ಭಾವಂ ಮುಕ್ತ್ವಾ] ಅಪನೇ ಭಾವಕೋ ಛೋಡಕರ [ಅನ್ಯತ್ ಕಿಂಚಿತ್ ಅಪಿ] ಅನ್ಯ ಕುಛ ಭೀ [ನ ಕರೋತಿ] ನಹೀಂ ಕರತಾ. --------------------------------------------------------------------------
ಜೀವ ತೋ ಕದೀ ಕರತೋ ನಥೀ ನಿಜ ಭಾವ ವಿಣ ಕಂಈ ಅನ್ಯನೇ. ೫೯.