ಪೃಥಗುಪಲಬ್ಧಿವಿಶೇಷಾಣಿ ಕುವೈತ್ಯೇಕತ್ವಮನ್ಯತ್ವಮ್.. ೯೬..
ಧರ್ಮಾಧರ್ಮಲೋಕಾಕಾಶಾನಾಮವಗಾಹವಶಾದೇಕತ್ವೇಽಪಿ ವಸ್ತುತ್ವೇನಾನ್ಯತ್ವಮತ್ರೋಕ್ತಮ್.
ಧರ್ಮಾಧರ್ಮಲೋಕಾಕಾಶಾನಿ ಹಿ ಸಮಾನಪರಿಮಾಣತ್ವಾತ್ಸಹಾವಸ್ಥಾನಮಾತ್ರೇಣೈವೈಕತ್ವಭಾಞ್ಜಿ. ವಸ್ತುತಸ್ತು ವ್ಯವಹಾರೇಣ ಗತಿಸ್ಥಿತ್ಯವಗಾಹಹೇತುತ್ವರೂಪೇಣ ನಿಶ್ಚಯೇನ ವಿಭಕ್ತಪ್ರದೇಶತ್ವರೂಪೇಣ ವಿಶೇಷೇಣ ಪೃಥಗುಪ– ಲಭ್ಯಮಾನೇನಾನ್ಯತ್ವಭಾಞ್ಜ್ಯೇವ ಭವಂತೀತಿ.. ೯೬..
-----------------------------------------------------------------------------
ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಧರ್ಮಾಧರ್ಮಾಕಾಶಾನಿ] ಧರ್ಮ, ಅಧರ್ಮ ಔರ ಆಕಾಶ [ಲೋಕಾಕಾಶ] [ಸಮಾನಪರಿಮಾಣಾನಿ] ಸಮಾನ ಪರಿಮಾಣವಾಲೇ [ಅಪೃಥಗ್ಭೂತಾನಿ] ಅಪೃಥಗ್ಭೂತ ಹೋನೇಸೇ ತಥಾ [ಪೃಥಗುಪಲಬ್ಧಿವಿಶೇಷಾಣಿ] ಪೃಥಕ–ಉಪಲಬ್ಧ [ಭಿನ್ನ–ಭಿನ್ನ] ವಿಶೇಷವಾಲೇ ಹೋನೇಸೇ [ಏಕತ್ವಮ್ ಅನ್ಯತ್ವಮ್] ಏಕತ್ವ ತಥಾ ಅನ್ಯತ್ವಕೋ [ಕುರ್ವಂತಿ] ಕರತೇ ಹೈ.
ಟೀಕಾಃ– ಯಹಾಂ, ಧರ್ಮ, ಅಧರ್ಮ ಔರ ಲೋಕಾಕಾಶಕಾ ಅವಗಾಹಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ಏಕತ್ವ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ವಸ್ತುರೂಪಸೇ ಅನ್ಯತ್ವ ಕಹಾ ಗಯಾ ಹೈ .
ಧರ್ಮ, ಅಧರ್ಮ ಔರ ಲೋಕಾಕಾಶ ಸಮಾನ ಪರಿಮಾಣವಾಲೇ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ಸಾಥ ರಹನೇ ಮಾತ್ರಸೇ ಹೀ [–ಮಾತ್ರ ಏಕಕ್ಷೇತ್ರಾವಗಾಹಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ಹೀ] ಏಕತ್ವವಾಲೇ ಹೈಂ; ವಸ್ತುತಃ ತೋ [೧] ವ್ಯವಹಾರಸೇ ಗತಿಹೇತುತ್ವ, ಸ್ಥಿತಿಹೇತುತ್ವ ಔರ ಅವಗಾಹಹೇತುತ್ವರೂಪ [ಪೃಥಕ್–ಉಪಲಬ್ಧ ವಿಶೇಷ ದ್ವಾರಾ] ತಥಾ [೨] ನಿಶ್ಚಯಸೇ ೧ವಿಭಕ್ತಪ್ರದೇಶತ್ವರೂಪ ಪೃಥಕ್–ಉಪಲಬ್ಧ ೨ವಿಶೇಷ ದ್ವಾರಾ, ವೇ ಅನ್ಯತ್ವವಾಲೇ ಹೀ ಹೈಂ.
ಭಾವಾರ್ಥಃ– ಧರ್ಮ, ಅಧರ್ಮ ಔರ ಲೋಕಾಕಾಶಕಾ ಏಕತ್ವ ತೋ ಮಾತ್ರ ಏಕಕ್ಷೇತ್ರಾವಗಾಹಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ಹೀ ಕಹಾ ಜಾ ಸಕತಾ ಹೈ; ವಸ್ತುರೂಪಸೇ ತೋ ಉನ್ಹೇಂ ಅನ್ಯತ್ವ ಹೀ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ [೧] ಉನಕೇ ಲಕ್ಷಣ ಗತಿಹೇತುತ್ವ, ಸ್ಥಿತಿಹೇತುತ್ವ ಔರ ಅವಗಾಹಹೇತುತ್ವರೂಪ ಭಿನ್ನ–ಭಿನ್ನ ಹೈಂ ತಥಾ [೨] ಉನಕೇ ಪ್ರದೇಶ ಭೀ ಭಿನ್ನ–ಭಿನ್ನ ಹೈಂ.. ೯೬..
ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಆಕಾಶದ್ರವ್ಯಾಸ್ತಿಕಾಯಕಾ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಸಮಾಪ್ತ ಹುಆ. --------------------------------------------------------------------------
೧೪೮
೧. ವಿಭಕ್ತ=ಭಿನ್ನ. [ಧರ್ಮ, ಅಧರ್ಮ ಔರ ಆಕಾಶಕೋ ಭಿನ್ನಪ್ರದೇಶಪನಾ ಹೈ.]
೨. ವಿಶೇಷ=ಖಾಸಿಯತ; ವಿಶಿಷ್ಟತಾ; ವಿಶೇಷತಾ. [ವ್ಯವಹಾರಸೇ ತಥಾ ನಿಶ್ಚಯಸೇ ಧರ್ಮ, ಅಧರ್ಮ ಔರ ಆಕಾಶಕೇ ವಿಶೇಷ ಪೃಥಕ್
ಉಪಲಬ್ಧ ಹೈಂ ಅರ್ಥಾತ್ ಭಿನ್ನ–ಭಿನ್ನ ದಿಖಾಈ ದೇತೇ ಹೈಂ.]