೧೫೦
ಅಚೇತನಃ ಕಾಲಃ ಅಚೇತನೋ ಧರ್ಮಃ ಅಚೇತನೋಽಧರ್ಮಃ ಅಚೇತನಃ ಪುದ್ಗಲಃ, ಚೇತನೋ ಜೀವ ಏವೈಕ ಇತಿ.. ೯೭..
ಪುಗ್ಗಲಕರಣಾ ಜೀವಾ ಖಂಧಾ ಖಲು ಕಾಲಕರಣಾ ದು.. ೯೮..
ಪುದ್ಗಲಕರಣಾ ಜೀವಾಃ ಸ್ಕಂಧಾ ಖಲು ಕಾಲಕರಣಾಸ್ತು.. ೯೮..
ಅತ್ರ ಸಕ್ರಿಯನಿಷ್ಕ್ರಿಯತ್ವಮುಕ್ತಮ್. ಪ್ರದೇಶಾಂತರಪ್ರಾಪ್ತಿಹೇತುಃ ಪರಿಸ್ಪಂದನರೂಪಪರ್ಯಾಯಃ ಕ್ರಿಯಾ. ತತ್ರ ಸಕ್ರಿಯಾ ಬಹಿರಙ್ಗಸಾಧನೇನ ಸಹಭೂತಾಃ ಜೀವಾಃ, ಸಕ್ರಿಯಾ ಬಹಿರಙ್ಗಸಾಧನೇನ ಸಹಭೂತಾಃ ಪುದ್ಗಲಾಃ. ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಮಾಕಾಶಂ, ನಿಷ್ಕ್ರಿಯೋ ಧರ್ಮಃ, ನಿಷ್ಕ್ರಿಯೋಽಧರ್ಮಃ, ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಃ ಕಾಲಃ. ಜೀವಾನಾಂ ಸಕ್ರಿಯತ್ವಸ್ಯ ಬಹಿರಙ್ಗ– ಸಾಧನಂ ಕರ್ಮನೋಕರ್ಮೋಪಚಯರೂಪಾಃ ಪುದ್ಗಲಾ ಇತಿ ತೇ ಪುದ್ಗಲಕರಣಾಃ. -----------------------------------------------------------------------------
ಪರರೂಪಮೇಂ ೧ಪ್ರವೇಶ ದ್ವಾರಾ [–ಮೂರ್ತದ್ರವ್ಯಕೇ ಸಂಯೋಗಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ] ಮೂರ್ತ ಭೀ ಹೈ, ಧರ್ಮ ಅಮೂರ್ತ ಹೈ, ಅಧರ್ಮ ಅಮೂರ್ತ ಹೈೇ; ಪುದ್ಗಲ ಹೀ ಏಕ ಮೂರ್ತ ಹೈ. ಆಕಾಶ ಅಚೇತನ ಹೈ, ಕಾಲ ಅಚೇತನ ಹೈ, ಧರ್ಮ ಅಚೇತನ ಹೈ, ಅಧರ್ಮ ಅಚೇತನ ಹೈ, ಪುದ್ಗಲ ಅಚೇತನ ಹೈ; ಜೀವ ಹೀ ಏಕ ಚೇತನ ಹೈ.. ೯೭..
ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಸಹ ಜೀವಾಃ ಪುದ್ಗಲಕಾಯಾಃ] ಬಾಹ್ಯ ಕರಣ ಸಹಿತ ಸ್ಥಿತ ಜೀವ ಔರ ಪುದ್ಗಲ [ಸಕ್ರಿಯಾಃ ಭವನ್ತಿ] ಸಕ್ರಿಯ ಹೈ, [ನ ಚ ಶೇಷಾಃ] ಶೇಷ ದ್ರವ್ಯ ಸಕ್ರಿಯ ನಹೀಂ ಹೈಂ [ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ಹೈಂ]; [ಜೀವಾಃ] ಜೀವ [ಪುದ್ಗಲಕರಣಾಃ] ಪುದ್ಗಲಕರಣವಾಲೇ [–ಜಿನ್ಹೇಂ ಸಕ್ರಿಯಪನೇಮೇಂ ಪುದ್ಗಲ ಬಹಿರಂಗ ಸಾಧನ ಹೋ ಐಸೇ] ಹೈಂ[ಸ್ಕಂಧಾಃ ಖಲು ಕಾಲಕರಣಾಃ ತು] ಔರ ಸ್ಕನ್ಧ ಅರ್ಥಾತ್ ಪುದ್ಗಲ ತೋ ಕಾಲಕರಣವಾಲೇ [–ಜಿನ್ಹೇಂ ಸಕ್ರಿಯಪನೇಮೇಂ ಕಾಲ ಬಹಿರಂಗ ಸಾಧನ ಹೋ ಐಸೇ] ಹೈಂ.
ಟೀಕಾಃ– ಯಹಾಂ [ದ್ರವ್ಯೋಂಂಕಾ] ಸಕ್ರಿಯ–ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಪನಾ ಕಹಾ ಗಯಾ ಹೈ.
ಪ್ರದೇಶಾನ್ತರಪ್ರಾಪ್ತಿಕಾ ಹೇತು [–ಅನ್ಯ ಪ್ರದೇಶಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿಕಾ ಕಾರಣ] ಐಸೀ ಜೋ ಪರಿಸ್ಪಂದರೂಪ ಪರ್ಯಾಯ, ವಹ ಕ್ರಿಯಾ ಹೈ. ವಹಾಂ, ಬಹಿರಂಗ ಸಾಧನಕೇ ಸಾಥ ರಹನೇವಾಲೇ ಜೀವ ಸಕ್ರಿಯ ಹೈಂ; ಬಹಿರಂಗ ಸಾಧನಕೇ ಸಾಥ ರಹನೇವಾಲೇ ಪುದ್ಗಲ ಸಕ್ರಿಯ ಹೈಂ. ಆಕಾಶ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ಹೈ; ಧರ್ಮ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ಹೈ; ಅಧರ್ಮ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ಹೈ ; ಕಾಲ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ಹೈ. -------------------------------------------------------------------------- ೧. ಜೀವ ನಿಶ್ಚಯಸೇ ಅಮೂರ್ತ–ಅಖಣ್ಡ–ಏಕಪ್ರತಿಭಾಸಮಯ ಹೋನೇಸೇ ಅಮೂರ್ತ ಹೈ, ರಾಗಾದಿರಹಿತ ಸಹಜಾನನ್ದ ಜಿಸಕಾ ಏಕ ಸ್ವಭಾವ
ಛೇ ಕಾಲ ಪುದ್ಗಲನೇ ಕರಣ, ಪುದ್ಗಲ ಕರಣ ಛೇ ಜೀವನೇ. ೯೮.