ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ
ತದಭಾವಾನ್ನಿಃಕ್ರಿಯತ್ವಂ ಸಿದ್ಧಾನಾಮ್. ಪುದ್ಗಲಾನಾಂ ಸಕ್ರಿಯತ್ವಸ್ಯ ಬಹಿರಙ್ಗಸಾಧನಂ ಪರಿಣಾಮನಿರ್ವರ್ತಕಃ ಕಾಲ ಇತಿ ತೇ ಕಾಲಕರಣಾಃ ನ ಚ ಕಾರ್ಮಾದೀನಾಮಿವ ಕಾಲಸ್ಯಾಭಾವಃ. ತತೋ ನ ಸಿದ್ಧಾನಾಮಿವ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯತ್ವಂ ಪುದ್ಗಲಾನಾಮಿತಿ.. ೯೮..
ಸೇಸಂ ಹವದಿ ಅಮೂತ್ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಉಭಯಂ ಸಮಾದಿಯದಿ.. ೯೯..
ಶೇಷಂ ಭವತ್ಯಮೂರ್ತಂ ಚಿತಮುಭಯಂ ಸಮಾದದಾತಿ.. ೯೯..
----------------------------------------------------------------------------
ಜೀವೋಂಕೋ ಸಕ್ರಿಯಪನೇಕಾ ಬಹಿರಂಗ ಸಾಧನ ಕರ್ಮ–ನೋಕರ್ಮಕೇ ಸಂಚಯರೂಪ ಪುದ್ಗಲ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ಜೀವ ಪುದ್ಗಲಕರಣವಾಲೇ ಹೈಂ. ಉಸಕೇ ಅಭಾವಕೇ ಕಾರಣ [–ಪುದ್ಗಲಕರಣಕೇ ಅಭಾವಕೇ ಕಾರಣ] ಸಿದ್ಧೋಂಕೋ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಪನಾ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ಸಿದ್ಧೋಂಕೋ ಕರ್ಮ–ನೋಕರ್ಮಕೇ ಸಂಚಯರೂಪ ಪುದ್ಗಲೋಂಕಾ ಅಭಾವ ಹೋನೇಸೇ ವೇ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ಹೈಂ.] ಪುದ್ಗಲೋಂಕೋ ಸಕ್ರಿಯಪನೇಕಾ ಬಹಿರಂಗ ಸಾಧನ ಪರಿಣಾಮನಿಷ್ಪಾದಕ ಕಾಲ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ಪುದ್ಗಲ ಕಾಲಕರಣವಾಲೇ ಹೈಂ.
ಕರ್ಮಾದಿಕಕೀ ಭಾಂತಿ [ಅರ್ಥಾತ್ ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಕರ್ಮ–ನೋಕರ್ಮರೂಪ ಪುದ್ಗಲೋಂಕಾ ಅಭಾವ ಹೋತಾ ಹೈ ಉಸ ಪ್ರಕಾರ] ಕಾಲಕಾ ಅಭಾವ ನಹೀಂ ಹೋತಾ; ಇಸಲಿಯೇ ಸಿದ್ಧೋಂಕೀ ಭಾಂತಿ [ಅರ್ಥಾತ್ ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಸಿದ್ಧೋಂಕೋ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಪನಾ ಹೋತಾ ಹೈ ಉಸ ಪ್ರಕಾರ] ಪುದ್ಗಲೋಂಕೋ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಪನಾ ನಹೀಂ ಹೋತಾ.. ೯೮..
[ತೇ ಮೂರ್ತಾಃ ಭವನ್ತಿ] ವೇ ಮೂರ್ತ ಹೈಂ ಔರ [ಶೇಷಂ] ಶೇಷ ಪದಾರ್ಥಸಮೂಹ [ಅಮೂರ್ತಂ ಭವತಿ] ಅಮೂರ್ತ ಹೈಂ. [ಚಿತ್ತಮ್] ಚಿತ್ತ [ಉಭಯಂ] ಉನ ದೋನೋಂಕೋ [ಸಮಾದದಾತಿ] ಗ್ರಹಣ ಕರತಾ ಹೈ [ಜಾನತಾ ಹೈ]. -------------------------------------------------------------------------- ಪರಿಣಾಮನಿಷ್ಪಾದಕ=ಪರಿಣಾಮಕೋ ಉತ್ಪನ್ನ ಕರನೇವಾಲಾ; ಪರಿಣಾಮ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇಮೇಂ ಜೋ ನಿಮಿತ್ತಭೂತ [ಬಹಿರಂಗ ಸಾಧನಭೂತ]
ಛೇ ಜೀವನೇ ಜೇ ವಿಷಯ ಇನ್ದ್ರಿಯಗ್ರಾಹ್ಯ, ತೇ ಸೌ ಮೂರ್ತ ಛೇ;
ಬಾಕೀ ಬಧುಂಯ ಅಮೂರ್ತ ಛೇ; ಮನ ಜಾಣತುಂ ತೇ ಉಭಯ ನೇ. ೯೯.