೧೫೨
ಇಹ ಹಿ ಜೀವೈಃ ಸ್ಪರ್ಶನರಸನಧ್ರಾಣಚಕ್ಷುರ್ಭಿರಿನ್ದ್ರಿಯೈಸ್ತದ್ವಿಷಯಭೂತಾಃ ಸ್ಪರ್ಶರಸಗಂಧವರ್ಣಸ್ವಭಾವಾ ಅರ್ಥಾ ಗೃಹ್ಯಂತೇ.ಃ. ಶ್ರೋತ್ರೇನ್ದ್ರಿಯೇಣ ತು ತ ಏವ ತದ್ವಿಷಯಹೇತುಭೂತಶಬ್ದಾಕಾರಪರಿಣತಾ ಗೃಹ್ಯಂತೇ. ತೇ ಕದಾಚಿತ್ಸ್ಥೂಲ– ಸ್ಕಂಧತ್ವಮಾಪನ್ನಾಃ ಕದಾಚಿತ್ಸೂಕ್ಷ್ಮತ್ವಮಾಪನ್ನಾಃ ಕದಾಚಿತ್ಪರಮಾಣುತ್ವಮಾಪನ್ನಾಃ ಇನ್ದ್ರಿಯಗ್ರಹಣಯೋಗ್ಯತಾಸದ್ಭಾವಾದ್ ಗೃಹ್ಯಮಾಣಾ ಅಗೃಹ್ಯಮಾಣಾ ವಾ ಮೂರ್ತಾ ಇತ್ಯುಚ್ಯಂತೇ. ಶೇಷಮಿತರತ್ ಸಮಸ್ತಮಪ್ಯರ್ಥಜಾತಂ ಸ್ಪರ್ಶರಸ– ಗಂಧವರ್ಣಾಭಾವಸ್ವಭಾವಮಿನ್ದ್ರಿಯಗ್ರಹಣಯೋಗ್ಯತಾಯಾ ಅಭಾವಾದಮೂರ್ತಮಿತ್ಯುಚ್ಯತೇ. ಚಿತ್ತಗ್ರಹಣಯೋಗ್ಯತಾಸದ್ಭಾವ– ಭಾಗ್ಭವತಿ ತದುಭಯಮಪಿ, ಚಿತಂ, ಹ್ಯನಿಯತವಿಷಯಮಪ್ರಾಪ್ಯಕಾರಿ ಮತಿಶ್ರುತಜ್ಞಾನಸಾಧನೀಭೂತಂ ಮೂರ್ತಮಮೂರ್ತಂ ಚ ಸಮಾದದಾತೀತಿ.. ೯೯..
-----------------------------------------------------------------------------
ಟೀಕಾಃ– ಯಹ, ಮೂರ್ತ ಔರ ಅಮೂರ್ತಕೇ ಲಕ್ಷಣಕಾ ಕಥನ ಹೈ.
ಇಸ ಲೋಕಮೇಂ ಜೀವೋಂ ದ್ವಾರಾ ಸ್ಪರ್ಶನೇನ್ದ್ರಿಯ, ರಸನೇನ್ದ್ರಿಯ, ಧ್ರಾಣೇನ್ದ್ರಿಯ ಔರ ಚಕ್ಷುರಿನ್ದ್ರಿಯ ದ್ವಾರಾ ಉನಕೇ [–ಉನ ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂಕೇ] ವಿಷಯಭೂತ, ಸ್ಪರ್ಶ–ರಸ–ಗಂಧ–ವರ್ಣಸ್ವಭಾವವಾಲೇ ಪದಾರ್ಥ [–ಸ್ಪರ್ಶ, ರಸ, ಗಂಧ ಔರ ವರ್ಣ ಜಿನಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ ಐಸೇ ಪದಾರ್ಥ] ಗ್ರಹಣ ಹೋತೇ ಹೈಂ [–ಜ್ಞಾತ ಹೋತೇ ಹೈಂ]; ಔರ ಶ್ರೋತ್ರೇನ್ದ್ರಿಯ ದ್ವಾರಾ ವಹೀ ಪದಾರ್ಥ ಉಸಕೇ [ಶ್ರೋತ್ರೈನ್ದ್ರಿಯಕೇ] ೧ವಿಷಯಹೇತುಭೂತ ಶಬ್ದಾಕಾರ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತೇ ಹುಏ ಗ್ರಹಣ ಹೋತೇ ಹೈಂ. ವೇ [ವೇ ಪದಾರ್ಥ], ಕದಾಚಿತ್ ಸ್ಥೂಲಸ್ಕನ್ಧಪನೇಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತೇ ಹುಏ, ಕದಾಚಿತ್ ಸೂಕ್ಷ್ಮತ್ವಕೋ [ಸೂಕ್ಷ್ಮಸ್ಕಂಧಪನೇಕೋ] ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತೇ ಹುಏ ಔರ ಕದಾಚಿತ್ ಪರಮಾಣುಪನೇಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತೇ ಹುಏ ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂ ದ್ವಾರಾ ಗ್ರಹಣ ಹೋತೇ ಹೋಂ ಯಾ ನ ಹೋತೇ ಹೋಂ, ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂ ದ್ವಾರಾ ಗ್ರಹಣ ಹೋನೇಕೀ ಯೋಗ್ಯತಾಕಾ [ಸದೈವ] ಸದ್ಭಾವ ಹೋನೇಸೇ ‘ಮೂರ್ತ’ ಕಹಲಾತೇ ಹೈಂ.
ಸ್ಪರ್ಶ–ರಸ–ಗಂಧ–ವರ್ಣಕಾ ಅಭಾವ ಜಿಸಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ ಐಸಾ ಶೇಷ ಅನ್ಯ ಸಮಸ್ತ ಪದಾರ್ಥಸಮೂಹ ಇೀನದ್ರಯೋಂ ದ್ವಾರಾ ಗ್ರಹಣ ಹೋನೇಕೀ ಯೋಗ್ಯತಾಕೇ ಅಭಾವಕೇ ಕಾರಣ ‘ಅಮೂರ್ತ’ ಕಹಲಾತಾ ಹೈ.
ವೇ ದೋನೋಂ [–ಪೂರ್ವೋಕ್ತ ದೋನೋಂ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಪದಾರ್ಥ] ಚಿತ್ತ ದ್ವಾರಾ ಗ್ರಹಣ ಹೋನೇಕೀ ಯೋಗ್ಯತಾಕೇ ಸದ್ಭಾವವಾಲೇ ಹೈಂ; ಚಿತ್ತ– ಜೋ ಕಿ ೨ ಅನಿಯತ ವಿಷಯವಾಲಾ, ೩ಅಜ್ಜಾಪ್ಯಕಾರೀ ಔರ ಮತಿಶ್ರುತಜ್ಞಾನಕೇ ಸಾಧನಭೂತ [–ಮತಿಜ್ಞಾನ ತಥಾ ಶ್ರುತಜ್ಞಾನಮೇಂ ನಿಮಿತ್ತಭೂತ] ಹೈ ವಹ–ಮೂರ್ತ ತಥಾ ಅಮೂರ್ತಕೋ ಗ್ರಹಣ ಕರತಾ ಹೈ [–ಜಾನತಾ ಹೈ].. ೯೯..
ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಚೂಲಿಕಾ ಸಮಾಪ್ತ ಹುಈ. -------------------------------------------------------------------------- ೪. ಉನ ಸ್ಪರ್ಶ–ರಸ–ಗಂಧ–ವರ್ಣಸವಭಾವವಾಲೇ ಪದಾರ್ಥೋಹಕೋ [ಅರ್ಥಾತ್ ಪುದ್ಗಲೋಂಕೋ] ಶ್ರೋತ್ರೈನ್ದ್ರಿಯಕೇ ವಿಷಯ ಹೋನೇಮೇಂ ಹೇತುಭೂತ
ಹೈಂ.
೫. ಅನಿಯತ=ಅನಿಶ್ಚಿತ. [ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಪಾಂಚ ಇನ್ದ್ರಿಯೋಮೇಂಸೇ ಪ್ರತಯೇಕ ಇನ್ದ್ರಿಯಕಾ ವಿಷಯ ನಿಯತ ಹೈ ಉಸ ಪ್ರಕಾರ ಮನಕಾ
೬. ಅಜ್ಜಾಪ್ಯಕಾರೀ=ಜ್ಞೇಯ ವಿಷಯೋಂಕಾ ಸ್ಪರ್ಶ ಕಿಯೇ ಬಿನಾ ಕಾರ್ಯ ಕರನೇವಾಲಾ ಯಜಾನನೇವಾಲಾ. [ಮನ ಔರ ಚಕ್ಷು ಅಜ್ಜಾಪ್ಯಕಾರೀ