ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ನವಪದಾರ್ಥಪೂರ್ವಕ–ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಪ್ರಪಂಚವರ್ಣನ
ಇಹ ಹಿ ಸಂಸಾರಿಣೋ ಜೀವಾದನಾದಿಬಂಧನೋಪಾಧಿವಶೇನ ಸ್ನಿಗ್ಧಃ ಪರಿಣಾಮೋ ಭವತಿ. ಪರಿಣಾಮಾತ್ಪುನಃ ಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮಾತ್ಮಕಂ ಕರ್ಮ. ಕರ್ಮಣೋ ನಾರಕಾದಿಗತಿಷು ಗತಿಃ. ಗತ್ಯಧಿಗಮನಾ–ದ್ದೇಹಃ. ದೇಹಾದಿನ್ದ್ರಿಯಾಣಿ. ಇನ್ದ್ರಿಯೇಭ್ಯೋ ವಿಷಯಗ್ರಹಣಮ್. ವಿಷಯಗ್ರಹಣಾದ್ರಾಗದ್ವೇಷೌ. ರಾಗದ್ವೇಷಾಭ್ಯಾಂ ಪುನಃ ಸ್ನಿಗ್ಧಃ ಪರಿಣಾಮಃ. ಪರಿಣಾಮಾತ್ಪುನಃ ಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮಾತ್ಮಕಂ ಕರ್ಮ. ಕರ್ಮಣಃ ಪುನರ್ನಾರಕಾದಿಗತಿಷು ಗತಿಃ. ಗತ್ಯಧಿಗಮನಾತ್ಪುನರ್ದೇಹಃ. ದೇಹಾತ್ಪುನರಿನ್ದ್ರಿಯಾಣಿ. ಇನ್ದ್ರಿಯೇಭ್ಯಃ ಪುನರ್ವಿಷಯಗ್ರಹಣಮ್. ವಿಷಯಗ್ರಹಣಾತ್ಪುನಾ ರಾಗದ್ವೇಷೌ. ರಾಗದ್ವೇಷಾಭ್ಯಾಂ ಪುನರಪಿ ಸ್ನಿಗ್ಧಃ ಪರಿಣಾಮಃ. ಏವಮಿದಮನ್ಯೋನ್ಯಕಾರ್ಯಕಾರಣಭೂತಜೀವಪುದ್ಗಲ–ಪರಿಣಾಮಾತ್ಮಕಂ ಕರ್ಮಜಾಲಂ ಸಂಸಾರಚಕ್ರೇ ಜೀವಸ್ಯಾನಾದ್ಯನಿಧನಂ ಅನಾದಿಸನಿಧನಂ ವಾ ಚಕ್ರವತ್ಪರಿವರ್ತತೇ. ತದತ್ರ ಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮನಿಮಿತ್ತೋ ಜೀವಪರಿಣಾಮೋ ಜೀವಪರಿಣಾಮನಿಮಿತ್ತಃ ಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮಶ್ಚ ವಕ್ಷ್ಯಮಾಣ–ಪದಾರ್ಥಬೀಜತ್ವೇನ ಸಂಪ್ರಧಾರಣೀಯ ಇತಿ.. ೧೨೮–೧೩೦.. -----------------------------------------------------------------------------
ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಯಃ] ಜೋ [ಖಲು] ವಾಸ್ತವಮೇಂ [ಸಂಸಾರಸ್ಥಃ ಜೀವಃ] ಸಂಸಾರಸ್ಥಿತ ಜೀವ ಹೈ [ತತಃ ತು ಪರಿಣಾಮಃ ಭವತಿ] ಉಸಸೇ ಪರಿಣಾಮ ಹೋತಾ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ಉಸೇ ಸ್ನಿಗ್ಧ ಪರಿಣಾಮ ಹೋತಾ ಹೈ], [ಪರಿಣಾಮಾತ್ ಕರ್ಮ] ಪರಿಣಾಮಸೇ ಕರ್ಮ ಔರ [ಕರ್ಮಣಃ] ಕರ್ಮಸೇ [ಗತಿಷು ಗತಿಃ ಭವತಿ] ಗತಿಯೋಂಮೇಂ ಗಮನ ಹೋತಾ ಹೈ.
[ಗತಿಮ್ ಅಧಿಗತಸ್ಯ ದೇಹಃ] ಗತಿಪ್ರಾಪ್ತಕೋ ದೇಹ ಹೋತೀ ಹೈ, [ದೇಹಾತ್ ಇನ್ದ್ರಿಯಾಣಿ ಜಾಯಂತೇ] ದೇಹಥೀ ಇನ್ದ್ರಿಯಾಂ ಹೋತೀ ಹೈ, [ತೈಃ ತು ವಿಷಯಗ್ರಹಣಂ] ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂಸೇ ವಿಷಯಗ್ರಹಣ ಔರ [ತತಃ ರಾಗಃ ವಾ ದ್ವೇಷಃ ವಾ] ವಿಷಯಗ್ರಹಣಸೇ ರಾಗ ಅಥವಾ ದ್ವೇಷ ಹೋತಾ ಹೈ.
[ಏವಂ ಭಾವಃ] ಐಸೇ ಭಾವ, [ಸಂಸಾರಚಕ್ರವಾಲೇ] ಸಂಸಾರಚಕ್ರಮೇಂ [ಜೀವಸ್ಯ] ಜೀವಕೋ [ಅನಾದಿನಿಧನಃ ಸನಿಧನಃ ವಾ] ಅನಾದಿ–ಅನನ್ತ ಅಥವಾ ಅನಾದಿ–ಸಾನ್ತ [ಜಾಯತೇ] ಹೋತೇ ರಹತೇ ಹೈಂ–[ಇತಿ ಜಿನವರೈಃ ಭಣಿತಃ] ಐಸಾ ಜಿನವರೋಂನೇ ಕಹಾ ಹೈ.
ಟೀಕಾಃ– ಇಸ ಲೋಕಮೇಂ ಸಂಸಾರೀ ಜೀವಸೇ ಅನಾದಿ ಬನ್ಧನರೂಪ ಉಪಾಧಿಕೇ ವಶ ಸ್ನಿಗ್ಧ ಪರಿಣಾಮ ಹೋತಾ ಹೈ, ಪರಿಣಾಮಸೇ ಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮಾತ್ಮಕ ಕರ್ಮ, ಕರ್ಮಸೇ ನರಕಾದಿ ಗತಿಯೋಂಮೇಂ ಗಮನ, ಗತಿಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿಸೇ ದೇಹ, ದೇಹಸೇ ಇನ್ದ್ರಿಯಾಂ, ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂಸೇ ವಿಷಯಗ್ರಹಣ, ವಿಷಯಗ್ರಹಣಸೇ ರಾಗದ್ವೇಷ, ರಾಗದ್ವೇಷಸೇ ಫಿರ ಸ್ನಿಗ್ಧ ಪರಿಣಾಮ, ಪರಿಣಾಮಸೇ ಫಿರ ಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮಾತ್ಮಕ ಕರ್ಮ, ಕರ್ಮಸೇ ಫಿರ ನರಕಾದಿ ಗತಿಯೋಂಮೇಂ ಗಮನ, ಗತಿಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿಸೇ ಫಿರ ದೇಹ, ದೇಹಸೇ ಫಿರ ಇನ್ದ್ರಿಯಾಂ, ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂಸೇ ಫಿರ ವಿಷಯಗ್ರಹಣ, ವಿಷಯಗ್ರಹಣಸೇ ಫಿರ ರಾಗದ್ವೇಷ, ರಾಗದ್ವೇಷಸೇ ಫಿರ ಪುನಃ ಸ್ನಿಗ್ಧ ಪರಿಣಾಮ. ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಯಹ ಅನ್ಯೋನ್ಯ ೧ಕಾರ್ಯಕಾರಣಭೂತ ಜೀವಪರಿಣಾಮಾತ್ಮಕ ಔರ ಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮಾತ್ಮಕ ಕರ್ಮಜಾಲ ಸಂಸಾರಚಕ್ರಮೇಂ ಜೀವಕೋ ಅನಾದಿ–ಅನನ್ತರೂಪಸೇ ಅಥವಾ ಅನಾದಿ–ಸಾನ್ತರೂಪಸೇ ಚಕ್ರಕೀ ಭಾಂತಿ ಪುನಃ– ಪುನಃ ಹೋತೇ ರಹತೇ ಹೈಂ. --------------------------------------------------------------------------
ಜೀವಕೋ ಅನಾದಿ–ಸಾನ್ತ ಹೋತೇ ಹೈಂ.]
೧. ಕಾರ್ಯ ಅರ್ಥಾತ್ ನೈಮಿತ್ತಿಕ, ಔರ ಕಾರಣ ಅರ್ಥಾತ್ ನಿಮಿತ್ತ. [ಜೀವಪರಿಣಾಮಾತ್ಮಕ ಕರ್ಮ ಔರ ಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮಾತ್ಮಕ ಕರ್ಮ