കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന
ഇദി ജിണവരേഹിം ഭണിദം അണ്ണോണ്ണവിരുദ്ധമവിരുദ്ധം.. ൫൪..
ഏവം സതോ വിനാശോസതോ ജീവസ്യ ഭവത്യുത്പാദഃ.
ഇതി ജിനവരൈര്ഭണിതമന്യോന്യവിരുദ്ധമവിരുദ്ധമ്.. ൫൪..
ഏവം ഹി പഞ്ചഭിര്ഭാവൈഃ സ്വയം പരിണമമാനസ്യാസ്യ ജീവസ്യ കദാചിദൌദയികേനൈകേന മനുഷ്യത്വാദിലക്ഷണേന ഭാവേന സതോ വിനാശസ്തഥാപരേണൌദയികേനൈവ ദേവത്വാദിലക്ഷണേന ഭാവേന അസത ഉത്പാദോ ഭവത്യേവ. ഏതച്ച ‘ന സതോ വിനാശോ നാസത ഉത്പാദ’ ഇതി പൂര്വോക്തസൂത്രേണ സഹ വിരുദ്ധമപി ന വിരുദ്ധമ്; യതോ ജീവസ്യ ദ്രവ്യാര്ഥികനയാദേശേന ന സത്പ്രണാശോ നാസദുത്പാദഃ, തസ്യൈവ പര്യായാര്ഥികനയാദേശേന സത്പ്രണാശോസദുത്പാദശ്ച. ന ചൈതദനുപപന്നമ്, നിത്യേ ജലേ കല്ലോലാനാമ–നിത്യത്വദര്ശനാദിതി.. ൫൪.. -----------------------------------------------------------------------------
അന്വയാര്ഥഃ– [ഏവം] ഇസ പ്രകാര [ജീവസ്യ] ജീവകോ [സതഃ വിനാശഃ] സത്കാ വിനാശ ഔര [അസതഃ ഉത്പാദഃ] അസത്കാ ഉത്പാദ [ഭവതി] ഹോതാ ഹൈ– [ഇതി] ഐസാ [ജിനവരൈഃ ഭണിതമ്] ജിനവരോംനേ കഹാ ഹൈ, [അന്യോന്യവിരുദ്ധമ്] ജോ കി അന്യോന്യ വിരുദ്ധ [൧൯ വീം ഗാഥാകേ കഥനകേ സാഥ വിരോധവാലാ] തഥാപി [അവിരുദ്ധമ്] അവിരുദ്ധ ഹൈ.
ടീകാഃ– യഹ, ജീവകോ ഭാവവശാത് [ഔദയിക ആദി ഭാവോംകേ കാരണ] സാദി–സാംതപനാ ഔര അനാദി–അനന്തപനാ ഹോനേമേം വിരോധകാ പരിഹാര ഹൈ.
ഇസ പ്രകാര വാസ്തവമേം പാ ച ഭാവരൂപസേ സ്വയം പരിണമിത ഹോനേവാലേ ഇസ ജീവകോ കദാചിത് ഔദയിക ഐസേ ഏക മനുഷ്യത്വാദിസ്വരൂപ ഭാവകീ അപേക്ഷാസേ സത്കാ വിനാശ ഔര ഔദയിക ഹീ ഐസേ ദൂസരേ ദേവത്വാദിസ്വരൂപ ഭാവകീ അപേക്ഷാസേ അസത്കാ ഉത്പാദ ഹോതാ ഹീ ഹൈ. ഔര യഹ [കഥന] ‘സത്കാ വിനാശ നഹീം ഹൈ തഥാ അസത്കാ ഉത്പാദ നഹീം ഹൈ’ ഐസേ പൂര്വോക്ത സൂത്രകേ [–൧൯വീം ഗാഥാകേ] സാഥ വിരോധവാലാ ഹോനേ പര ഭീ [വാസ്തവമേം] വിരോധവാലാ നഹീം ഹൈ; ക്യോംകി ജീവകോ ദ്രവ്യാര്ഥികനയകേ കഥനസേ സത്കാ നാശ നഹീം ഹൈ ഔര അസത്കാ ഉത്പാദ നഹീം ഹൈ തഥാ ഉസീകോ പര്യായാര്ഥികനയകേ കഥനസേ സത്കാ നാശ ഹൈ ഔര അസത്കാ ഉത്പാദ ഹൈ. ഔര യഹ ൧അനുപപന്ന നഹീം ഹൈ, ക്യോംകി നിത്യ ഐസേ ജലമേം കല്ലോലോംകാ അനിത്യപനാ ദിഖാഈ ദേതാ ഹൈ. -------------------------------------------------------------------------- യഹാ ‘സാദി’കേ ബദലേ ‘അനാദി’ ഹോനാ ചാഹിയേ ഐസാ ലഗതാ ഹൈ; ഇസലിയേ ഗുജരാതീമേം ‘അനാദി’ ഐസാ അനുവാദ
–ഭാഖ്യും ജിനേ, ജേ പൂര്വ–അപര വിരുദ്ധ പണ അവിരുദ്ധ ഛേ. ൫൪.
൧.അനുപപന്ന = അയുക്ത; അസംഗത; അഘടിത; ന ഹോ സകേ ഐസാ.