കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന
സമസ്തസ്യാപി വസ്തുവിസ്താരസ്യ സാദ്രശ്യസൂചകത്വാദേകാ. സര്വപദാര്ഥസ്ഥിതാ ച ത്രിലക്ഷണസ്യ സദിത്യഭിധാനസ്യ സദിതി പ്രത്യയസ്യ ച സര്വപദാര്ഥേഷു തന്മൂലസ്യൈവോപലമ്ഭാത്. സവിശ്വരൂപാ ച വിശ്വസ്യ സമസ്തവസ്തുവിസ്താരസ്യാപി രൂപൈസ്ത്രിലക്ഷണൈഃ സ്വഭാവൈഃ സഹ വര്തമാനത്വാത്. അനന്തപര്യായാ ചാനന്താഭിര്ദ്രവ്യപര്യായവ്യക്തിഭിസ്ത്രിലക്ഷണാഭിഃ പരിഗമ്യമാനത്വാത് ഏവംഭൂതാപി സാ ന ഖലു നിരകുശാ കിന്തു സപ്രതിപക്ഷാ. പ്രതിപക്ഷോ ഹ്യസത്താ സത്തായാഃ അത്രിലക്ഷണത്വം ത്രിലക്ഷണായാഃ, അനേകത്വമേകസ്യാഃ, ഏകപദാര്ഥസ്ഥിതത്വം സര്വപദാര്ഥസ്ഥിതായാഃ, ഏകരൂപത്വം സവിശ്വരൂപായാഃ, ഏകപര്യായത്വമനന്തപര്യായായാ ഇതി. ----------------------------------------------------------------------------- ‘ഉത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യാത്മക’ [ത്രിലക്ഷണാ] ജാനനാ; ക്യോംകി ൧ഭാവ ഔര ഭാവവാനകാ കഥംചിത് ഏക സ്വരൂപ ഹോതാ ഹൈ. ഔര വഹ [സത്താ] ‘ഏക’ ഹൈ, ക്യോംകി വഹ ത്രിലക്ഷണവാലേ സമസ്ത വസ്തുവിസ്താരകാ സാദ്രശ്യ സൂചിത കരതീ ഹൈ. ഔര വഹ [സത്താ] ‘സര്വപദാര്ഥസ്ഥിത’ ഹൈ; ക്യോംകി ഉസകേ കാരണ ഹീ [–സത്താകേ കാരണ ഹീ] സര്വ പദാര്ഥോമേം ത്രിലക്ഷണകീ [–ഉത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യകീ], ‘സത്’ ഐസേ കഥനകീ തഥാ ‘സത’ ഐസീ പ്രതീതികീ ഉപലബ്ധി ഹോതീ ഹൈ. ഔര വഹ [സത്താ] ‘സവിശ്വരൂപ’ ഹൈ, ക്യോംകി വഹ വിശ്വകേ രൂപോം സഹിത അര്ഥാത് സമസ്ത വസ്തുവിസ്താരകേ ത്രിലക്ഷണവാലേ സ്വഭാവോം സഹിത വര്തതീ ഹൈ. ഔര വഹ [സത്താ] ‘അനംതപര്യായമയ’ ഹൈ. ക്യോംകി വഹ ത്രിലക്ഷണവാലീ അനന്ത ദ്രവ്യപര്യായരൂപ വ്യക്തിയോംസേ വ്യാപ്ത ഹൈ. [ഇസപ്രകാര വര്ണന ഹുആ.]
പ്രതിപക്ഷ ഹൈ; [൨] ത്രിലക്ഷണാകോ അത്രിലക്ഷണപനാ പ്രതിപക്ഷ ഹൈ; [൩] ഏകകോ അനേകപനാ പ്രതിപക്ഷ ഹൈ; [൪] സര്വപദാര്ഥസ്ഥിതകോ ഏകപദാര്ഥസ്ഥിതപനാ പ്രതിപക്ഷ ഹൈ; [൫] സവിശ്വരൂപകോ ഏകരൂപപനാ പ്രതിപക്ഷ ഹൈ; [൬]അനന്തപര്യായമയകോ ഏകപര്യായമയപനാ പ്രതിപക്ഷ ഹൈ. --------------------------------------------------------------------------
൨സാമാന്യ–വിശേഷാത്മക സത്താകാ ഉസകേ സാമാന്യ പക്ഷകീ അപേക്ഷാസേ അര്ഥാത് മഹാസത്താരൂപ പക്ഷകീ അപേക്ഷാസേ
൧. സത്താ ഭാവ ഹൈ ഔര വസ്തു ഭാവവാന ഹൈ.
൨. യഹാ
‘സാമാന്യാത്മക’കാ അര്ഥ ‘മഹാ’ സമഝനാ ചാഹിയേ ഔര ‘വിശേഷാത്മക’ കാ അര്ഥ ‘അവാന്തര’ സമഝനാ ചാഹിയേ.
സാമാന്യ വിശേഷകേ ദൂസരേ അര്ഥ യഹാ
നഹീം സമഝനാ.
൩. നിരംകുശ=അംകുശ രഹിത; വിരുദ്ധ പക്ഷ രഹിത ; നിഃപ്രതിപക്ഷ. [സാമാന്യവിശേഷാത്മക സത്താകാ ഊപര ജോ വര്ണന കിയാ
ഹൈ വൈസീ ഹോനേ പര ഭീ സര്വഥാ വൈസീ നഹീം ഹൈ; കഥംചിത് [സാമാന്യ–അപേക്ഷാസേ] വൈസീ ഹൈ. ഔര കഥംചിത് [വിശേഷ–
അപേക്ഷാസേ] വിരുദ്ധ പ്രകാരകീ ഹൈേ.]
൪. സപ്രതിപക്ഷ=പ്രതിപക്ഷ സഹിത; വിപക്ഷ സഹിത; വിരുദ്ധ പക്ഷ സഹിത.