കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന
[
൨൫
അത്ര സത്താദ്രവ്യയോരര്ഥാന്തരത്വം പ്രത്യാഖ്യാതമ്.
ദ്രവതി ഗച്ഛതി സാമാന്യരൂപേണ സ്വരൂപേണ വ്യാപ്നോതി താംസ്താന് ക്രമഭുവഃ സഹഭുവശ്വസദ്ഭാവപര്യായാന്
സ്വഭാവവിശേഷാനിത്യനുഗതാര്ഥയാ നിരുക്തയാ ദ്രവ്യം വ്യാഖ്യാതമ്. ദ്രവ്യം ച ലക്ഷ്യ–ലക്ഷണഭാവാദിഭ്യഃ
കഥഞ്ചിദ്ഭേദേപി വസ്തുതഃ സത്തായാ അപൃഥഗ്ഭൂതമേവേതി മന്തവ്യമ്. തതോ യത്പൂര്വം സത്ത്വമസത്ത്വം
ത്രിലക്ഷണത്വമത്രിലക്ഷണത്വമേകത്വമനേകത്വം സര്വപദാര്ഥസ്ഥിതത്വമേകപദാര്ഥസ്ഥിതത്വം വിശ്വ–
-----------------------------------------------------------------------------
ഗാഥാ ൯
അന്വയാര്ഥഃ– [താന് താന് സദ്ഭാവപര്യായാന്] ഉന–ഉന സദ്ഭാവപര്യായോകോ [യത്] ജോ [ദ്രവതി]
ദ്രവിത ഹോതാ ഹൈ – [ഗച്ഛതി] പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ, [തത്] ഉസേ [ദ്രവ്യം ഭണന്തി] [സര്വജ്ഞ] ദ്രവ്യ കഹതേ ഹൈം
– [സത്താതഃ അനന്യഭൂതം തു] ജോ കി സത്താസേ അനന്യഭൂത ഹൈ.
ടീകാഃ– യഹാ
സത്താനേ ഔര ദ്രവ്യകോ അര്ഥാന്തരപനാ [ഭിന്നപദാര്ഥപനാ, അന്യപദാര്ഥപനാ] ഹോനേകാ
ഖണ്ഡന കിയാ ഹൈ.
‘ ഉന–ഉന ക്രമഭാവീ ഔര സഹഭാവീ സദ്ഭാവപര്യായോംകോ അര്ഥാത സ്വഭാവവിശേഷോംകോ ജോ ൧ദ്രവിത
ഹോതാ ഹൈ – പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ – സാമാന്യരൂപ സ്വരൂപസേേ വ്യാപ്ത ഹോതാ ഹൈ വഹ ദ്രവ്യ ഹൈ’ – ഇസ പ്രകാര
൨അനുഗത അര്ഥവാലീ നിരുക്തിസേ ദ്രവ്യകീ വ്യാഖ്യാ കീ ഗഈ. ഔര യദ്യപി ൩ലക്ഷ്യലക്ഷണഭാവാദിക ദ്വാരാ ദ്രവ്യകോ
സത്താസേ കഥംചിത് ഭേദ ഹൈ തഥാപി വസ്തുതഃ [പരമാര്ഥേതഃ] ദ്രവ്യ സത്താസേ അപൃഥക് ഹീ ഹൈ ഐസാ മാനനാ.
ഇസലിയേ പഹലേ [൮വീം ഗാഥാമേം] സത്താകോ ജോ സത്പനാ, അസത്പനാ, ത്രിലക്ഷണപനാ, അത്രിലക്ഷണപനാ,
ഏകപനാ,
--------------------------------------------------------------------------
൧. ശ്രീ ജയസേനാചാര്യദേവകീ ടീകാമേം ഭീ യഹാ
കീ ഭാ
തി ഹീ ‘ദ്രവതി ഗച്ഛതി’ കാ ഏക അര്ഥ തോ ‘ദ്രവിത ഹോതാ ഹൈ അര്ഥാത്
പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ ’ ഐസാ കിയാ ഗയാ ഹൈ; തദുപരാന്ത ‘ദ്രവതി’ അര്ഥാത സ്വഭാവപര്യായോംകോ ദ്രവിത ഹോതാ ഹൈ ഔര ഗച്ഛതി
അര്ഥാത വിഭാവപര്യായോംകോ പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ ’ ഐസാ ദൂസരാ അര്ഥ ഭീ യഹാ
കിയാ ഗയാ ഹൈ.
൨. യഹാ
ദ്രവ്യകീ ജോ നിരുക്തി കീ ഗഈ ഹൈ വഹ ‘ദ്രു’ ധാതുകാ അനുസരണ കരതേ ഹുഏ [–മിലതേ ഹുഏ] അര്ഥവാലീ ഹൈം.
൩. സത്താ ലക്ഷണ ഹൈ ഔര ദ്രവ്യ ലക്ഷ്യ ഹൈ.