କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା] ଷଡ୍ଦ୍ରଵ୍ଯ–ପଂଚାସ୍ତିକାଯଵର୍ଣନ
[
୭୫
ଆତ୍ମନଶ୍ଚୈତନ୍ଯାନୁଵିଧାଯୀ ପରିଣାମ ଉପଯୋଗଃ. ସୋଽପି ଦ୍ଵିଵିଧଃ–ଜ୍ଞାନୋପଯୋଗୋ ଦର୍ଶନୋ–ପଯୋଗଶ୍ଚ. ତତ୍ର
ଵିଶେଷଗ୍ରାହି ଜ୍ଞାନଂ, ସାମାନ୍ଯଗ୍ରାହି ଦର୍ଶନମ୍. ଉପଯୋଗଶ୍ଚ ସର୍ଵଦା ଜୀଵାଦପୃଥଗ୍ଭୂତ ଏଵ,
ଏକାସ୍ତିତ୍ଵନିର୍ଵୃତ୍ତତ୍ଵାଦିତି.. ୪୦..
ଆଭିଣିସୁଦୋଧିମଣକେଵଲାଣି ଣାଣାଣି ପଂଚଭେଯାଣି.
କୁମଦିସୁଦଵିଭଂଗାଣି ଯ ତିଣ୍ଣି ଵି ଣାଣେହିଂ ସଂଜୁତ୍ତେ.. ୪୧..
ଆଭିନିବୋଧିକଶ୍ରୁତାଵଧିମନଃପର୍ଯଯକେଵଲାନି ଜ୍ଞାନାନି ପଞ୍ଚଭେଦାନି.
କୁମତିଶ୍ରୁତଵିଭଙ୍ଗାନି ଚ ତ୍ରୀଣ୍ଯପି ଜ୍ଞାନୈଃ ସଂଯୁକ୍ତାନି.. ୪୧..
-----------------------------------------------------------------------------
ଗାଥା ୪୦
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ଜ୍ଞାନେନ ଚ ଦର୍ଶନେନ ସଂଯୁକ୍ତଃ] ଜ୍ଞାନ ଔର ଦର୍ଶନସେ ସଂଯୁକ୍ତ ଐସା [ଖଲୁ ଦ୍ଵିଵିଧଃ]
ଵାସ୍ତଵମେଂ ଦୋ ପ୍ରକାରକା [ଉପଯୋଗଃ] ଉପଯୋଗ [ଜୀଵସ୍ଯ] ଜୀଵକୋ [ସର୍ଵକାଲମ୍] ସର୍ଵ କାଲ [ଅନନ୍ଯଭୂତଂ]
ଅନନ୍ଯରୂପସେ [ଵିଜାନୀହି] ଜାନୋ.
ଟୀକାଃ– ଆତ୍ମକା ଚୈତନ୍ଯ–ଅନୁଵିଧାଯୀ [ଅର୍ଥାତ୍ ଚୈତନ୍ଯକା ଅନୁସରଣ କରନେଵାଲା] ପରିଣାମ ସୋ
ଉପଯୋଗ ହୈ. ଵହ ଭୀ ଦୋେ ପ୍ରକାରକା ହୈ–ଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ ଔର ଦର୍ଶନୋପଯୋଗ. ଵହାଁ, ଵିଶେଷକୋ ଗ୍ରହଣ କରନେଵାଲା
ଜ୍ଞାନ ହୈ ଔର ସାମାନ୍ଯକୋ ଗ୍ରହଣ କରନେଵାଲା ଦର୍ଶନ ହୈ [ଅର୍ଥାତ୍ ଵିଶେଷ ଜିସମେଂ ପ୍ରତିଭାସିତ ହୋ ଵହ ଜ୍ଞାନ
ହୈ ଔର ସାମାନ୍ଯ ଜିସମେଂ ପ୍ରତିଭାସିତ ହୋ ଵହ ଦର୍ଶନ ହୈ]. ଔର ଉପଯୋଗ ସର୍ଵଦା ଜୀଵସେ ଅପୃଥଗ୍ଭୂତ ହୀ
ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଏକ ଅସ୍ତିତ୍ଵସେ ରଚିତ ହୈ.. ୪୦..
ଗାଥା ୪୧
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ଆଭିନିବୋଧିକଶ୍ରୁତାଵଧିମନଃପର୍ଯଯକେଵଲାନି] ଆଭିନିବୋଧିକ [–ମତି], ଶ୍ରୁତ, ଅଵଧି,
ମନଃପର୍ଯଯ ଔର କେଵଲ–[ଜ୍ଞାନାନି ପଞ୍ଚଭେଦାନି] ଇସ ପ୍ରକାର ଜ୍ଞାନକେ ପାଁଚ ଭେଦ ହୈଂ; [କୁମତିଶ୍ରୁତଵିଭଙ୍ଗାନି ଚ]
ଔର କୁମତି, କୁଶ୍ରୁତ ଔର ଵିଭଂଗ–[ତ୍ରୀଣି ଅପି] ଯହ ତୀନ [ଅଜ୍ଞାନ] ଭୀ [ଜ୍ଞାନୈଃ] [ପାଁଚ] ଜ୍ଞାନକେ ସାଥ
[ସଂଯୁକ୍ତାନି] ସଂଯୁକ୍ତ କିଯେ ଗଯେ ହୈଂ. [ଇସ ପ୍ରକାର ଜ୍ଞାନୋପଯୋଗକେ ଆଠ ଭେଦ ହୈଂ.]
--------------------------------------------------------------------------
ଅପୃଥଗ୍ଭୂତ = ଅଭିନ୍ନ. [ଉପଯୋଗ ସଦୈଵ ଜୀଵସେ ଅଭିନ୍ନ ହୀ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଵେ ଏକ ଅସ୍ତିତ୍ଵସେ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୈ.
ମତି, ଶ୍ରୁତ, ଅଵଧି, ମନଃ, କେଵଲ–ପାଂଚ ଭେଦୋ ଜ୍ଞାନନା;
କୁମତି, କୁଶ୍ରୁତ, ଵିଭଂଗ–ତ୍ରଣ ପଣ ଜ୍ଞାନ ସାଥେ ଜୋଡ଼ଵାଂ. ୪୧.