କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା] ଷଡ୍ଦ୍ରଵ୍ଯ–ପଂଚାସ୍ତିକାଯଵର୍ଣନ
ନିତ୍ଯକ୍ଷଣିକତ୍ଵେନ କାଲଵିଭାଗଖ୍ଯାପନମେତତ୍.
ଯୋ ହି ଦ୍ରଵ୍ଯଵିଶେଷଃ ‘ଅଯଂ କାଲଃ, ଅଯଂ କାଲଃ’ ଇତି ସଦା ଵ୍ଯପଦିଶ୍ଯତେ ସ ଖଲୁ ସ୍ଵସ୍ଯ ସଦ୍ଭାଵମାଵେଦଯନ୍ ଭଵତି ନିତ୍ଯଃ. ଯସ୍ତୁ ପୁନରୁତ୍ପନ୍ନମାତ୍ର ଏଵ ପ୍ରଧ୍ଵଂସ୍ଯତେ ସ ଖଲୁ ତସ୍ଯୈଵ ଦ୍ରଵ୍ଯଵିଶେଷସ୍ଯ ସମଯାଖ୍ଯଃ ପର୍ଯାଯ ଇତି. ସ ତୂତ୍ସଂଗିତକ୍ଷଣଭଂଗୋଽପ୍ଯୁପଦର୍ଶିତ–ସ୍ଵସଂତାନୋ ନଯବଲାଦ୍ରୀର୍ଧାତରସ୍ଥାଯ୍ଯୁପଗୀଯମାନୋ ନ ଦୁଷ୍ଯତି; ତତୋ ନ ଖଲ୍ଵାଵଲିକାପଲ୍ଯୋପମ–ସାଗରୋପମାଦିଵ୍ଯଵହାରୋ ଵିପ୍ରତିଷିଧ୍ଯତେ. ତଦତ୍ର ନିଶ୍ଚଯକାଲୋ ନିତ୍ଯଃ ଦ୍ରଵ୍ଯରୂପତ୍ଵାତ୍, ଵ୍ଯଵହାରକାଲଃ କ୍ଷଣିକଃ ପର୍ଯାଯରୂପତ୍ଵାଦିତି.. ୧୦୧..
ଲବ୍ଭଂତି ଦଵ୍ଵସଣ୍ଣଂ କାଲସ୍ସ ଦୁ ଣତ୍ଥି କାଯତ୍ତଂ.. ୧୦୨..
ଲଭଂତେ ଦ୍ରଵ୍ଯସଂଜ୍ଞାଂ କାଲସ୍ଯ ତୁ ନାସ୍ତି କାଯତ୍ଵମ୍.. ୧୦୨..
-----------------------------------------------------------------------------
‘ଯହ କାଲ ହୈ, ଯହ କାଲ ହୈ’ ଐସା କରକେ ଜିସ ଦ୍ରଵ୍ଯଵିଶେଷକା ସଦୈଵ ଵ୍ଯପଦେଶ [ନିର୍ଦେଶ, କଥନ] କିଯା ଜାତା ହୈ, ଵହ [ଦ୍ରଵ୍ଯଵିଶେଷ ଅର୍ଥାତ୍ ନିଶ୍ଚଯକାଲରୂପ ଖାସ ଦ୍ରଵ୍ଯ] ସଚମୁଚ ଅପନେ ସଦ୍ଭାଵକୋ ପ୍ରଗଟ କରତା ହୁଆ ନିତ୍ଯ ହୈ; ଔର ଜୋ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତେ ହୀ ନଷ୍ଟ ହୋତା ହୈ, ଵହ [ଵ୍ଯଵହାରକାଲ] ସଚମୁଚ ଉସୀ ଦ୍ରଵ୍ଯଵିଶେଷକୀ ‘ସମଯ’ ନାମକ ପର୍ଯାଯ ହୈ. ଵହ କ୍ଷଣଭଂଗୁର ହୋନେ ପର ଭୀ ଅପନୀ ସଂତତିକୋ [ପ୍ରଵାହକୋ] ଦର୍ଶାତା ହୈ ଇସଲିଯେ ଉସେ ନଯକେ ବଲସେ ‘ଦୀର୍ଘ କାଲ ତକ ଟିକନେଵାଲା’ କହନେମେଂ ଦୋଷ ନହୀଂ ହୈ; ଇସଲିଯେ ଆଵଲିକା, ପଲ୍ଯୋପମ, ସାଗରୋପମ ଇତ୍ଯାଦି ଵ୍ଯଵହାରକା ନିଷେଧ ନହୀଂ କିଯା ଜାତା.
ଇସ ପ୍ରକାର ଯହାଁ ଐସା କହା ହୈ କି–ନିଶ୍ଚଯକାଲ ଦ୍ରଵ୍ଯରୂପ ହୋନେସେ ନିତ୍ଯ ହୈ, ଵ୍ଯଵହାରକାଲ ପର୍ଯାଯରୂପ ହୋନେସେ କ୍ଷଣିକ ହୈ.. ୧୦୧..
--------------------------------------------------------------------------
ଛେ ‘ଦ୍ରଵ୍ଯ’ ସଂଜ୍ଞା ସର୍ଵନେ, କାଯତ୍ଵ ଛେ ନହି କାଳନେ . ୧୦୨.