କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା] ଷଡ୍ଦ୍ରଵ୍ଯ–ପଂଚାସ୍ତିକାଯଵର୍ଣନ
ପସମିଯରାଗଦ୍ଦୋସୋ ହଵଦି ହଦପରାପରୋ ଜୀଵୋ.. ୧୦୪..
ପ୍ରଶମିତରାଗଦ୍ଵେଷୋ ଭଵତି ହତପରାପରୋ ଜୀଵଃ.. ୧୦୪..
ଦୁଃଖଵିମୋକ୍ଷକରଣକ୍ରମାଖ୍ଯାନମେତତ୍.
ଏତସ୍ଯ ଶାସ୍ତ୍ରସ୍ଯାର୍ଥଭୂତଂ ଶୁଦ୍ଧଚୈତନ୍ଯସ୍ଵଭାଵ ମାତ୍ମାନଂ କଶ୍ଚିଜ୍ଜୀଵସ୍ତାଵଜ୍ଜାନୀତେ. ତତସ୍ତମେ– ଵାନୁଗଂତୁମୁଦ୍ଯମତେ. ତତୋଽସ୍ଯ କ୍ଷୀଯତେ ଦ୍ରଷ୍ଟିମୋହଃ. ତତଃ ସ୍ଵରୂପପରିଚଯାଦୁନ୍ମଜ୍ଜତି ଜ୍ଞାନଜ୍ଯୋତିଃ. ତତୋ ରାଗଦ୍ଵେଷୌ ପ୍ରଶାମ୍ଯତଃ. ତତଃ ଉତ୍ତରଃ ପୂର୍ଵଶ୍ଚ ବଂଧୋ ଵିନଶ୍ଯତି. ତତଃ ପୁନର୍ବଂଧହେତୁତ୍ଵାଭାଵାତ୍ ସ୍ଵରୂପସ୍ଥୋ ନିତ୍ଯଂ ପ୍ରତପତୀତି.. ୧୦୪..
ଇତି ସମଯଵ୍ଯାଖ୍ଯାଯାମଂତର୍ନୀତଷଡ୍ଦ୍ରଵ୍ଯପଞ୍ଚାସ୍ତିକାଯଵର୍ଣନଃ ପ୍ରଥମଃ ଶ୍ରୁତସ୍କଂଧଃ ସମାପ୍ତଃ.. ୧.. -----------------------------------------------------------------------------
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ଜୀଵଃ] ଜୀଵ [ଏତଦ୍ ଅର୍ଥଂ ଜ୍ଞାତ୍ଵା] ଇସ ଅର୍ଥକୋ ଜାନକର [–ଇସ ଶାସ୍ତ୍ରକେ ଅର୍ଥଂଭୂତ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମାକୋ ଜାନକର], [ତଦନୁଗମନୋଦ୍ଯତଃ] ଉସକେ ଅନୁସରଣକା ଉଦ୍ଯମ କରତା ହୁଆ [ନିହତମୋହଃ] ହତମୋହ ହୋକର [–ଜିସେ ଦର୍ଶନମୋହକା କ୍ଷଯ ହୁଆ ହୋ ଐସା ହୋକର], [ପ୍ରଶମିତରାଗଦ୍ଵେଷଃ] ରାଗଦ୍ଵେଷକୋ ପ୍ରଶମିତ [ନିଵୃତ୍ତ] କରକେ, [ହତପରାପରଃ ଭଵତି] ଉତ୍ତର ଔର ପୂର୍ଵ ବନ୍ଧକା ଜିସେ ନାଶ ହୁଆ ହୈ ଐସା ହୋତା ହୈ .
ଟୀକାଃ– ଇସ, ଦୁଃଖସେ ଵିମୁକ୍ତ ହୋନେକେ କ୍ରମକା କଥନ ହୈ.
ପ୍ରଥମ, କୋଈ ଜୀଵ ଇସ ଶାସ୍ତ୍ରକେ ଅର୍ଥଭୂତ ଶୁଦ୍ଧଚୈତନ୍ଯସ୍ଵଭାଵଵାଲେ [ନିଜ] ଆତ୍ମାକୋ ଜାନତା ହୈ; ଅତଃ [ଫିର] ଉସୀକେ ଅନୁସରଣକା ଉଦ୍ଯମ କରତା ହୈ; ଅତଃ ଉସେ ଦ୍ରଷ୍ଟିମୋହକା କ୍ଷଯ ହୋତା ହୈ; ଅତଃ ସ୍ଵରୂପକେ ପରିଚଯକେ କାରଣ ଜ୍ଞାନଜ୍ଯୋତି ପ୍ରଗଟ ହୋତୀ ହୈ; ଅତଃ ରାଗଦ୍ଵେଷ ପ୍ରଶମିତ ହୋତେ ହୈଂ – ନିଵୃତ୍ତ ହୋତେ ହୈଂ; ଅତଃ ଉତ୍ତର ଔର ପୂର୍ଵ [–ପୀଛେକା ଔର ପହଲେକା] ବନ୍ଧ ଵିନଷ୍ଟ ହୋତା ହୈ; ଅତଃ ପୁନଃ ବନ୍ଧ ହୋନେକେ ହେତୁତ୍ଵକା ଅଭାଵ ହୋନେସେ ସ୍ଵରୂପସ୍ଥରୂପସେ ସଦୈଵ ତପତା ହୈ––ପ୍ରତାପଵନ୍ତ ଵର୍ତତା ହୈ [ଅର୍ଥାତ୍ ଵହ ଜୀଵ ସଦୈଵ ସ୍ଵରୂପସ୍ଥିତ ରହକର ପରମାନନ୍ଦଜ୍ଞାନାଦିରୂପ ପରିଣମିତ ହୈ].. ୧୦୪.. --------------------------------------------------------------------------
ପ୍ରଶମାଵୀ ରାଗଦ୍ଵେଷ, ଜୀଵ ଉତ୍ତର–ପୂରଵ ଵିରହିତ ବନେ. ୧୦୪.