କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା] ନଵପଦାର୍ଥପୂର୍ଵକ–ମୋକ୍ଷମାର୍ଗପ୍ରପଂଚଵର୍ଣନ
ଆକାଶାଦୀନାମଚେତନତ୍ଵସାମାନ୍ଯେ ପୁନରନୁମାନମେତତ୍. ସୁଖଦୁଃଖଜ୍ଞାନସ୍ଯ ହିତପରିକର୍ମଣୋଽହିତଭୀରୁତ୍ଵସ୍ଯ ଚେତି ଚୈତନ୍ଯଵିଶେଷାଣାଂ ନିତ୍ଯମନୁପଲବ୍ଧେର– ଵିଦ୍ଯମାନଚୈତନ୍ଯସାମାନ୍ଯା ଏଵାକାଶାଦଯୋଽଜୀଵା ଇତି.. ୧୨୫.. -----------------------------------------------------------------------------
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ସୁଖଦୁଃଖଜ୍ଞାନଂ ଵା] ସୁଖଦୁଃଖକା ଜ୍ଞାନ [ହିତପରିକର୍ମ] ହିତକା ଉଦ୍ଯମ [ଚ] ଔର [ଅହିତଭୀରୁତ୍ଵମ୍] ଅହିତକା ଭଯ– [ଯସ୍ଯ ନିତ୍ଯଂ ନ ଵିଦ୍ଯତେ] ଯହ ଜିସେ ସଦୈଵ ନହୀଂ ହୋତେ, [ତମ୍] ଉସେ [ଶ୍ରମଣାଃ] ଶ୍ରମଣ [ଅଜୀଵମ୍ ବ୍ରୁଵନ୍ତି] ଅଜୀଵ କହତେ ହୈଂ.
ଟୀକାଃ– ଯହ ପୁନଶ୍ଚ, ଆକାଶାଦିକା ଅଚେତନତ୍ଵସାମାନ୍ଯ ନିଶ୍ଚିତ କରନେକେ ଲିଯେ ଅନୁମାନ ହୈ.
ଆକାଶାଦିକୋ ସୁଖଦୁଃଖକା ଜ୍ଞାନ, ହିତକା ଉଦ୍ଯମ ଔର ଅହିତକା ଭଯ–ଇନ ଚୈତନ୍ଯଵିଶେଷୋଂକୀ ସଦା ଅନୁପଲବ୍ଧି ହୈ [ଅର୍ଥାତ୍ ଯହ ଚୈତନ୍ଯଵିଶେଷ ଆକାଶାଦିକୋ କିସୀ କାଲ ନହୀଂ ଦେଖେ ଜାତେ], ଇସଲିଯେ [ଐସା ନିଶ୍ଚିତ ହୋତା ହୈ କି] ଆକାଶାଦି ଅଜୀଵୋଂକୋ ଚୈତନ୍ଯସାମାନ୍ଯ ଵିଦ୍ଯମାନ ନହୀଂ ହୈ.
ଭାଵାର୍ଥଃ– ଜିସେ ଚେତନତ୍ଵସାମାନ୍ଯ ହୋ ଉସେ ଚେତନତ୍ଵଵିଶେଷ ହୋନା ହୀ ଚାହିଏ. ଜିସେ ଚେତନତ୍ଵଵିଶେଷ ନ ହୋ ଉସେ ଚେତନତ୍ଵସାମାନ୍ଯ ଭୀ ନହୀଂ ହୋତା. ଅବ, ଆକାଶାଦି ପାଁଚ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକୋ ସୁଖଦୁଃଖକା ସଂଚେତନ, ହିତ କେ ଲିଏ ପ୍ରଯତ୍ନ ଔର ଅହିତକେ ଲିଏ ଭୀତି–ଯହ ଚେତନତ୍ଵଵିଶେଷ କଭୀ ଦେଖେ ନହୀଂ ଜାତେ; ଇସଲିଯେ ନିଶ୍ଚିତ ହୋତା ହୈ କି ଆକାଶାଦିକୋ ଚେତନତ୍ଵସାମାନ୍ଯ ଭୀ ନହୀଂ ହୈ, ଅର୍ଥାତ୍ ଅଚେତନତ୍ଵସାମାନ୍ଯ ହୀ ହୈ.. ୧୨୫.. -------------------------------------------------------------------------- ହିତ ଔର ଅହିତକେ ସମ୍ବନ୍ଧମେଂ ଆଚାର୍ଯଵର ଶ୍ରୀ ଜଯସେନାଚାର୍ଯଦେଵକୃତ ତାତ୍ପର୍ଯଵୃତ୍ତି ନାମକ ଟୀକାମେଂ ନିମ୍ନୋକ୍ତାନୁସାର
ଅଜ୍ଞାନୀ ଜୀଵ ଫୂଲକୀ ମାଲା, ସ୍ତ୍ରୀ, ଚଂଦନାଦିକୋେ ତଥା ଉନକେ କାରଣଭୂତ ଦାନପୂଜାଦିକୋ ହିତ ସମଝତେ ହୈଂ ଔର
ନିଶ୍ଚଯରତ୍ନତ୍ରଯପରିଣତ ପରମାତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ହିତ ସମଝତେ ହୈଂ ଔର ଆକୁଲତାକେ ଉତ୍ପାଦକ ଐସେ ଦୁଃଖକୋ ତଥା ଉସକେ
କାରଣଭୂତ ମିଥ୍ଯାତ୍ଵରାଗାଦିପରିଣତ ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ଅହିତ ସମଝତେ ହୈଂ.