ଅଥ ଅଜୀଵପଦାର୍ଥଵ୍ଯାଖ୍ଯାନମ୍.
ତେସିଂ ଅଚେଦଣତ୍ତଂ ଭଣିଦଂ ଜୀଵସ୍ସ ଚେଦଣଦା.. ୧୨୪..
ତେଷାମଚେତନତ୍ଵଂ ଭଣିତଂ ଜୀଵସ୍ଯ ଚେତନତା.. ୧୨୪..
ଆକାଶାଦୀନାମେଵାଜୀଵତ୍ଵେ ହେତୂପନ୍ଯାସୋଽଯମ୍.
ଆକାଶକାଲପୁଦ୍ଗଲଧର୍ମାଧର୍ମେଷୁ ଚୈତନ୍ଯଵିଶେଷରୂପା ଜୀଵଗୁଣା ନୋ ଵିଦ୍ଯଂତେ, ଆକାଶାଦୀନାଂ ତେଷାମଚେତନତ୍ଵସାମାନ୍ଯତ୍ଵାତ୍. ଅଚେତନତ୍ଵସାମାନ୍ଯଞ୍ଚାକାଶାଦୀନାମେଵ, ଜୀଵସ୍ଯୈଵ ଚେତନତ୍ଵସାମାନ୍ଯା– ଦିତି.. ୧୨୪..
ଜସ୍ସ ଣ ଵିଜ୍ଜଦି ଣିଚ୍ଚଂ ତଂ ସମଣା ବେଂତି ଅଜ୍ଜୀଵଂ.. ୧୨୫..
-----------------------------------------------------------------------------
ଅବ ଅଜୀଵପଦାର୍ଥକା ଵ୍ଯାଖ୍ଯାନ ହୈ.
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ଆକାଶକାଲପୁଦ୍ଗଲଧର୍ମାଧର୍ମେଷୁ] ଆକାଶ, କାଲ, ପୁଦ୍ଗଲ, ଧର୍ମ ଔର ଅଧର୍ମମେଂ [ଜୀଵଗୁଣାଃ ନ ସନ୍ତି] ଜୀଵକେ ଗୁଣ ନହୀଂ ହୈ; [କ୍ଯୋଂକି] [ତେଷାମ୍ ଅଚେତନତ୍ଵଂ ଭଣିତମ୍] ଉନ୍ହେଂ ଅଚେତନପନା କହା ହୈ, [ଜୀଵସ୍ଯ ଚେତନତା] ଜୀଵକୋ ଚେତନତା କହୀ ହୈ.
ଟୀକାଃ– ଯହ, ଆକାଶାଦିକା ହୀ ଅଜୀଵପନା ଦର୍ଶାନେକେ ଲିଯେ ହେତୁକା କଥନ ହୈ.
ଆକାଶ, କାଲ, ପୁଦ୍ଗଲ, ଧର୍ମ ଔର ଅଧର୍ମମେଂ ଚୈତନ୍ଯଵିଶେଷୋଂରୂପ ଜୀଵଗୁଣ ଵିଦ୍ଯମାନ ନହୀଂ ହୈ; କ୍ଯୋଂକି ଉନ ଆକାଶାଦିକୋ ଅଚେତନତ୍ଵସାମାନ୍ଯ ହୈ. ଔର ଅଚେତନତ୍ଵସାମାନ୍ଯ ଆକାଶାଦିକୋ ହୀ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଜୀଵକୋ ହୀ ଚେତନତ୍ଵସାମାନ୍ଯ ହୈ.. ୧୨୪.. --------------------------------------------------------------------------
ତେମାଂ ଅଚେତନତା କହୀ, ଚେତନପଣୁଂ କହ୍ଯୁଂ ଜୀଵମାଂ. ୧୨୪.
ସୁଖଦୁଃଖସଂଚେତନ, ଅହିତନୀ ଭୀତି, ଉଦ୍ଯମ ହିତ ଵିଷେ
ଜେନେ କଦୀ ହୋତାଂ ନଥୀ, ତେନେ ଅଜୀଵ ଶ୍ରମଣୋ କହେ. ୧୨୫.
ଯସ୍ଯ ନ ଵିଦ୍ଯତେ ନିତ୍ଯଂ ତଂ ଶ୍ରମଣା ବ୍ରୁଵନ୍ତ୍ଯଜୀଵମ୍.. ୧୨୫..
୧୮୪