କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା] ନଵପଦାର୍ଥପୂର୍ଵକ–ମୋକ୍ଷମାର୍ଗପ୍ରପଂଚଵର୍ଣନ
ପ୍ରପଞ୍ଚିତଵିଵିତ୍ରଵିକଲ୍ପରୂପୈଃ, ନିଶ୍ଚଯନଯେନ ମୋହରାଗଦ୍ଵେଷପରିଣତିସଂପାଦିତଵିଶ୍ଵରୂପତ୍ଵାତ୍କଦାଚିଦଶୁଦ୍ଧୈଃ କଦାଚିତ୍ତଦଭାଵାଚ୍ଛୁଦ୍ଧୈଶ୍ଚୈତନ୍ଯଵିଵର୍ତଗ୍ରନ୍ଥିରୂପୈର୍ବହୁଭିଃ ପର୍ଯାଯୈଃ ଜୀଵମଧିଗଚ୍ଛେତ୍. ଅଧିଗମ୍ଯ ଚୈଵମଚୈତନ୍ଯ– ସ୍ଵଭାଵତ୍ଵାତ୍ ଜ୍ଞାନାଦର୍ଥାଂତରଭୂତୈରିତଃ ପ୍ରପଂଚ୍ଯମାନୈର୍ଲିଙ୍ଗୈର୍ଜୀଵସଂବଦ୍ଧମସଂବଦ୍ଧଂ ଵା ସ୍ଵତୋ ଭେଦବୁଦ୍ଧି–ପ୍ରସିଦ୍ଧଯ ର୍ଥମଜୀଵମଧିଗଚ୍ଛେଦିତି.. ୧୨୩..
-----------------------------------------------------------------------------
ଇସପ୍ରକାର ଇସ ନିର୍ଦେଶକେ ଅନୁସାର [ଅର୍ଥାତ୍ ଉପର ସଂକ୍ଷେପମେଂ ସମଝାଯେ ଅନୁସାର], [୧] ଵ୍ଯଵହାରନଯସେ ପର୍ଯାଯୋଂ ଦ୍ଵାରା, ତଥା [୨] ନିଶ୍ଚଯନଯସେ ମୋହରାଗ–ଦ୍ଵେଷପରିଣତିସଂପ୍ରାପ୍ତ ୩ଵିଶ୍ଵରୂପତାକେ କାରଣ କଦାଚିତ୍ ଅଶୁଦ୍ଧ [ଐସୀ] ଔର କଦାଚିତ୍ ଉସକେ [–ମୋହରାଗଦ୍ଵେଷପରିଣତିକେ] ଅଭାଵକେ କାରଣ ଶୁଦ୍ଧ ଐସୀ କାରଣ, ୫ଜ୍ଞାନସେ ଅର୍ଥାଂତରଭୂତ ଐସେ, ଯହାଁସେ [ଅବକୀ ଗାଥାଓଂମେଂ] କହେ ଜାନେଵାଲେ ଲିଂଗୋଂଂ ଦ୍ଵାରା, ୬ଜୀଵ– ସମ୍ବଦ୍ଧ ଯା ଜୀଵ–ଅସମ୍ବଦ୍ଧ ଅଜୀଵକୋ, ଅପନେସେ ଭେଦବୁଦ୍ଧିକୀ ପ୍ରସିଦ୍ଧିକେ ଲିଯେ ଜାନୋ.. ୧୨୩..
ଇସପ୍ରକାର ଜୀଵପଦାର୍ଥକା ଵ୍ଯାଖ୍ଯାନ ସମାପ୍ତ ହୁଆ. --------------------------------------------------------------------------
୧କର୍ମଗ୍ରଂଥପ୍ରତିପାଦିତ ଜୀଵସ୍ଥାନ–ଗୁଣସ୍ଥାନ–ମାର୍ଗଣାସ୍ଥାନ ଇତ୍ଯାଦି ଦ୍ଵାରା ୨ପ୍ରପଂଚିତ ଵିଚିତ୍ର ଭେଦରୂପ ବହୁ
୪ଚୈତନ୍ଯଵିଵର୍ତଗ୍ରନ୍ଥିରୂପ ବହୁ ପର୍ଯାଯୋଂ ଦ୍ଵାରା, ଜୀଵକୋ ଜାନୋ. ଇସପ୍ରକାର ଜୀଵକୋ ଜାନକର, ଅଚୈତନ୍ଯସ୍ଵଭାଵକେ
୧. କର୍ମଗ୍ରଂଥପ୍ରତିପାଦିତ = ଗୋମ୍ମଟସାରାଦି କର୍ମପଦ୍ଧତିକେ ଗ୍ରନ୍ଥୋମେଂ ପ୍ରରୂପିତ –ନିରୂପିତ .
୨. ପ୍ରପଂଚିତ = ଵିସ୍ତାରପୂର୍ଵକ କହୀ ଗଈ.
୩. ମୋହରାଗଦ୍ଵେଷପରିଣତିକେ କାରଣା ଜୀଵକୋ ଵିଶ୍ଵରୂପତା ଅର୍ଥାତ୍ ଅନେକରୂପତା ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତୀ ହୈ.
୪. ଗ୍ରନ୍ଥି = ଗାଁଠ. [ଜୀଵକୀ କଦାଚିତ୍ ଅଶୁଦ୍ଧ ଔର କଦାଚିତ୍ ଶୁଦ୍ଧ ଐସୀ ପର୍ଯାଯେଂ ଚୈତନ୍ଯଵିଵର୍ତକୀ–ଚୈତନ୍ଯପରିଣମନକୀ–
ଗ୍ରନ୍ଥିଯାଁ ହୈଂ; ନିଶ୍ଚଯନଯସେ ଉନକେ ଦ୍ଵାରା ଜୀଵକୋ ଜାନୋ.]
୫. ଜ୍ଞାନସେ ଅର୍ଥାଂନ୍ତରଭୂତ = ଜ୍ଞାନସେ ଅନ୍ଯଵସ୍ତୁଭୂତ; ଜ୍ଞାନସେ ଅନ୍ଯ ଅର୍ଥାତ୍ ଜଡ଼଼଼. [ଅଜୀଵକା ସ୍ଵଭାଵ ଅଚୈତନ୍ଯ ହୋନେକେ
କାରଣ ଜ୍ଞାନସେ ଅନ୍ଯ ଐସେ ଜଡ଼ ଚିହ୍ନୋଂଂ ଦ୍ଵାରା ଵହ ଜ୍ଞାତ ହୋତା ହୈ.]
୬. ଜୀଵକେ ସାଥ ସମ୍ବଦ୍ଧ ଯା ଜୀଵ ସାଥ ଅସମ୍ବଦ୍ଧ ଐସେ ଅଜୀଵକୋ ଜାନନେକା ପ୍ରଯୋଜନ ଯହ ହୈ କି ସମସ୍ତ ଅଜୀଵ
ଅପନେସେ [ସ୍ଵଜୀଵସେ] ବିଲକୁଲ ଭିନ୍ନ ହୈଂ ଐସୀ ବୁଦ୍ଧି ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋ.