କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା] ନଵପଦାର୍ଥପୂର୍ଵକ–ମୋକ୍ଷମାର୍ଗପ୍ରପଂଚଵର୍ଣନ
ଵଵଗଦଵେଦାଉସ୍ସୋ ମୁଯଦି ଭଵଂ ତେଣ ସୋ ମୋକ୍ଖୋ.. ୧୫୩..
ଵ୍ଯପଗତଵେଦ୍ଯାଯୁଷ୍କୋ ମୁଞ୍ଚତି ଭଵଂ ତେନ ସ ମୋକ୍ଷଃ.. ୧୫୩..
ଦ୍ରଵ୍ଯମୋକ୍ଷସ୍ଵରୂପାଖ୍ଯାନମେତତ୍. ଅଥ ଖଲୁ ଭଗଵତଃ କେଵଲିନୋ ଭାଵମୋକ୍ଷେ ସତି ପ୍ରସିଦ୍ଧପରମସଂଵରସ୍ଯୋତ୍ତରକର୍ମସନ୍ତତୌ ନିରୁଦ୍ଧାଯାଂ ପରମନିର୍ଜରାକାରଣଧ୍ଯାନପ୍ରସିଦ୍ଧୌ ସତ୍ଯାଂ ପୂର୍ଵକର୍ମସଂତତୌ କଦାଚିତ୍ସ୍ଵଭାଵେନୈଵ କଦା–ଚିତ୍ସମୁଦ୍ଧାତ ଵିଧାନେନାଯୁଃକର୍ମସମଭୂତସ୍ଥିତ୍ଯାମାଯୁଃକର୍ମାନୁସାରେଣୈଵ ନିର୍ଜୀର୍ଯମାଣାଯାମ ପୁନର୍ଭଵାଯ ତଦ୍ଭଵତ୍ଯାଗସମଯେ ଵେଦନୀଯାଯୁର୍ନାମଗୋତ୍ରରୂପାଣାଂ ଜୀଵେନ ସହାତ୍ଯନ୍ତଵିଶ୍ଲେଷଃ କର୍ମପୁଦ୍ଗଲାନାଂ ଦ୍ରଵ୍ଯମୋକ୍ଷଃ.. ୧୫୩..
–ଇତି ମୋକ୍ଷପଦାର୍ଥଵ୍ଯାଖ୍ଯାନଂ ସମାପ୍ତମ୍. -----------------------------------------------------------------------------
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ଯଃ ସଂଵରେଣ ଯୁକ୍ତଃ] ଜୋ ସଂଵରସେଯୁକ୍ତ ହୈେ ଐସା [କେଵଲଜ୍ଞାନ ପ୍ରାପ୍ତ] ଜୀଵ [ନିର୍ଜରନ୍ ଅଥ ସର୍ଵକର୍ମାଣି] ସର୍ଵ କର୍ମୋଂକୀ ନିର୍ଜରା କରତା ହୁଆ [ଵ୍ଯପଗତଵେଦ୍ଯାଯୁଷ୍କଃ] ଵେଦନୀଯ ଔର ଆଯୁ ରହିତ ହୋକର [ଭଵଂ ମଞ୍ଚତି] ଭଵକୋ ଛୋଡ଼ତା ହୈ; [ତେନ] ଇସଲିଯେ [ଇସ ପ୍ରକାର ସର୍ଵ କର୍ମପୁଦ୍ଗଲୋଂକା ଵିଯୋଗ ହୋନେକେ କାରଣ] [ସଃ ମୋକ୍ଷଃ] ଵହ ମୋକ୍ଷ ହୈ.
କର୍ମସଂତତି ନିରୋଧକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋକର ଔର ପରମ ନିର୍ଜରାକେ କାରଣଭୂତ ଧ୍ଯାନ ସିଦ୍ଧ ହୋନେକେ କାରଣ କର୍ମସଂତତି– କି ଜିସକୀ ସ୍ଥିତି କଦାଚିତ୍ ସ୍ଵଭାଵସେ ହୀ ଆଯୁକର୍ମକେ ଜିତନୀ ହୋତୀ ହୈ ଔର କଦାଚିତ୍ ୩ସମୁଦ୍ଘାତଵିଧାନସେ ଆଯୁକର୍ମକେ ଜିତନୀ ହୋତୀ ହୈ
ହୁଈ,େ ଦନୀଯ–ଆଯୁ–ନାମ–ଗୋତ୍ରରୂପ କର୍ମପୁଦ୍ଗଲୋଂକା ଜୀଵକେ ସାଥ ଅତ୍ଯନ୍ତ ଵିଶ୍ଲେଷ [ଵିଯୋଗ] ଵହ ଦ୍ରଵ୍ଯମୋକ୍ଷ ହୈ.. ୧୫୩..
ଇସ ପ୍ରକାର ମୋକ୍ଷପଦାର୍ଥକା ଵ୍ଯାଖ୍ଯାନ ସମାପ୍ତ ହୁଆ. ------------------------------------------------------------------------- ୧. ଉତ୍ତର କର୍ମସଂତତି=ବାଦକା କର୍ମପ୍ରଵାହ; ଭାଵୀ କର୍ମପରମ୍ପରା. ୨. ପୂର୍ଵ=ପହଲେକୀ. ୩. କେଵଲୀଭଗଵାନକୋ ଵେଦନୀଯ, ନାମ ଔର ଗୋତ୍ରକର୍ମକୀ ସ୍ଥିତି କଭୀ ସ୍ଵଭାଵସେ ହୀ [ଅର୍ଥାତ୍ କେଵଲୀସମୁଦ୍ଘାତରୂପ
ପର ଭୀ ଵହ ସ୍ଥିତି ଘଟକର ଆଯୁକର୍ମ ଜିତନୀ ହୋନେମେଂ କେଵଲୀସମୁଦ୍ଘାତ ନିମିତ୍ତ ବନତା ହୈ.
୪. ଅପୁନର୍ଭଵ=ଫିରସେ ଭଵ ନହୀଂ ହୋନା. [କେଵଲୀଭଗଵାନକୋ ଫିରସେ ଭଵ ହୁଏ ବିନା ହୀ ଉସ ଭଵକା ତ୍ଯାଗ ହୋତା ହୈ;
ନେ ଆଯୁଵେଦ୍ଯଵିହୀନ ଥଈ ଭଵନେ ତଜେ; ତେ ମୋକ୍ଷ ଛେ. ୧୫୩.