୨
] ପଂଚାସ୍ତିକାଯସଂଗ୍ରହ
[ଭଗଵାନଶ୍ରୀକୁନ୍ଦକୁନ୍ଦ
ଦୁର୍ନିଵାରନଯାନୀକଵିରୋଧଧ୍ଵଂସନୌଷଧିଃ.
ସ୍ଯାତ୍କାରଜୀଵିତା ଜୀଯାଜ୍ଜୈନୀ ସିଦ୍ଧାନ୍ତପଦ୍ଧତିଃ.. ୨..
ସମ୍ଯଗ୍ଜ୍ଞାନାମଲଜ୍ଯୋତିର୍ଜନନୀ ଦ୍ଵିନଯାଶ୍ରଯା.
ଅଥାତଃ ସମଯଵ୍ଯାଖ୍ଯା ସଂକ୍ଷେପେଣାଽଭିଧୀଯତେ.. ୩..
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[ଅବ ଟୀକାକାର ଆଚାର୍ଯଦେଵ ଶ୍ଲୋକ ଦ୍ଵାରା ଜିନଵାଣୀକୀ ସ୍ତୁତି କରତେ ହୈଂଃ––]
[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥଃ–] ୧ସ୍ଯାତ୍କାର ଜିସକା ଜୀଵନ ହୈ ଐସୀ ଜୈନୀ [–ଜିନଭଗଵାନକୀ] ସିଦ୍ଧାଂତପଦ୍ଧତି –
ଜୋ କି ୨ଦୁର୍ନିଵାର ନଯସମୂହକେ ୩ଵିରୋଧକା ନାଶ କରନେଵାଲୀ ଔଷଧି ହୈ ଵହ– ଜଯଵଂତ ହୋ. [୨]
[ଅବ ଟୀକାକାର ଆଚାର୍ଯଦେଵ ଶ୍ଲୋକ ଦ୍ଵାରା ଇସ ପଂଚାସ୍ତିକାଯସଂଗ୍ରହ ନାମକ ଶାସ୍ତ୍ରକୀ ଟୀକା ରଚନେ କୀ
ପ୍ରତିଜ୍ଞା କରତେ ହୈଂ]
[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥଃ–] ଅବ ଯହାଁସେ, ଜୋ ସମ୍ଯଗ୍ଜ୍ଞାନରୂପୀ ନିର୍ମଲ ଜ୍ଯୋତିକୀ ଜନନୀ ହୈ ଐସୀ ଦ୍ଵିନଯାଶ୍ରିତ
[ଦୋ ନଯୋଂକା ଆଶ୍ରଯ କରନାରୀ] ୪ସମଯଵ୍ଯାଖ୍ଯା [ପଂଚାସ୍ତିକାଯସଂଗ୍ରହ ନାମକ ଶାସ୍ତ୍ରକୀ ସମଯଵ୍ଯାଖ୍ଯା ନାମକ
ଟୀକା] ସଂକ୍ଷେପସେ କହୀ ଜାତୀ ହୈ. [୩]
[ଅବ, ତୀନ ଶ୍ଲୋକୋଂ ଦ୍ଵାରା ଟୀକାକାର ଆଚାର୍ଯଦେଵ ଅତ୍ଯନ୍ତ ସଂକ୍ଷେପମେଂ ଯହ ବତଲାତେ ହୈଂ କି ଇସ
ପଂଚାସ୍ତିକାଯସଂଗ୍ରହ ନାମକ ଶାସ୍ତ୍ରମେଂ କିନ–କିନ ଵିଷଯୋଂକା ନିରୂପଣ ହୈଃ–––]
-------------------------------------------------------
୧ ଼ ‘ସ୍ଯାତ୍’ ପଦ ଜିନଦେଵକୀ ସିଦ୍ଧାନ୍ତପଦ୍ଧତିକା ଜୀଵନ ହୈ. [ସ୍ଯାତ୍ = କଥଂଚିତ; କିସୀ ଅପେକ୍ଷାସେ; କିସୀ ପ୍ରକାରସେ.]
୨ ଼ ଦୁର୍ନିଵାର = ନିଵାରଣ କରନା କଠିନ; ଟାଲନା କଠିନ.
୩ ଼ ପ୍ରତ୍ଯେକ ଵସ୍ତୁ ନିତ୍ଯତ୍ଵ, ଅନିତ୍ଯତ୍ଵ ଆଦି ଅନେକ ଅନ୍ତମଯ [ଧର୍ମମଯ] ହୈ. ଵସ୍ତୁକୀ ସର୍ଵଥା ନିତ୍ଯତା ତଥା ସର୍ଵଥା
ଅନିତ୍ଯତା ମାନନେମେଂ ପୂର୍ଣ ଵିରୋଧ ଆନେପର ଭୀ, କଥଂଚିତ [ଅର୍ଥାତ୍ ଦ୍ରଵ୍ଯ–ଅପେକ୍ଷାସେ] ନିତ୍ଯତା ଔର କଥଂଚିତ [ଅର୍ଥାତ୍
ପର୍ଯାଯ– ଅପେକ୍ଷାସେ] ଅନିତ୍ଯତା ମାନନେମେଂ କିଂଚିତ ଵିରୋଧ ନହୀଂଂ ଆତା–ଐସା ଜିନଵାଣୀ ସ୍ପଷ୍ଟ ସମଝାତୀ ହୈ. ଇସପ୍ରକାର
ଜିନଭଗଵାନକୀ ଵାଣୀ ସ୍ଯାଦ୍ଵାଦ ଦ୍ଵାରା [ଅପେକ୍ଷା–କଥନସେ] ଵସ୍ତୁକା ପରମ ଯଥାର୍ଥ ନିରୂପଣ କରକେ, ନିତ୍ଯତ୍ଵ–
ଅନିତ୍ଯତ୍ଵାଦି ଧର୍ମୋଂମେଂ [ତଥା ଉନ–ଉନ ଧର୍ମୋଂକୋ ବତଲାନେଵାଲେ ନଯୋଂମେଂ] ଅଵିରୋଧ [ସୁମେଲ] ଅବାଧିତରୂପସେ ସିଦ୍ଧ
କରତୀ ହୈ ଔର ଉନ ଧର୍ମୋଂକେ ବିନା ଵସ୍ତୁକୀ ନିଷ୍ପତ୍ତି ହୀ ନହୀଂ ହୋ ସକତୀ ଐସା ନିର୍ବାଧରୂପସେ ସ୍ଥାପିତ କରତୀ ହୈ.
୪ ଼ ସମଯଵ୍ଯାଖ୍ଯା = ସମଯକୀ ଵ୍ଯାଖ୍ଯା; ପଂଚାସ୍ତିକାଯକୀ ଵ୍ଯାଖ୍ଯା; ଦ୍ରଵ୍ଯକୀ ଵ୍ଯାଖ୍ଯା; ପଦାର୍ଥକୀ ଵ୍ଯାଖ୍ଯା.
[ଵ୍ଯାଖ୍ଯା = ଵ୍ଯାଖ୍ଯାନ; ସ୍ପଷ୍ଟ କଥନ; ଵିଵରଣ; ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ.]