୨୦
] ପଂଚାସ୍ତିକାଯସଂଗ୍ରହ
[ଭଗଵାନଶ୍ରୀକୁନ୍ଦକୁନ୍ଦ
ସତ୍ତା ସଵ୍ଵପଯତ୍ଥା ସଵିସ୍ସରୁଵା ଅଣଂତପଜ୍ଜାଯା.
ମଂଗୁପ୍ପାଦଧୁଵତ୍ତା ସପ୍ପଡିଵକ୍ଖା ହଵଦି ଐକ୍କା.. ୮..
ସତ୍ତା ସର୍ଵପଦାର୍ଥା ସଵିଶ୍ଵରୂପା ଅନନ୍ତପର୍ଯାଯା.
ଭଙ୍ଗୋତ୍ପାଦଧ୍ରୌଵ୍ଯାତ୍ମିକା ସପ୍ରତିପକ୍ଷା ମଵତ୍ଯେକା.. ୮..
ଅତ୍ରାସ୍ତିତ୍ଵସ୍ଵରୂପମୁକ୍ତମ୍.
ଅସ୍ତିତ୍ଵଂ ହି ସତ୍ତା ନାମ ସତୋ ଭାଵଃ ସତ୍ତ୍ଵମ୍. ନ ସର୍ଵଥା ନିତ୍ଯତଯା ସର୍ଵଥା କ୍ଷଣିକତଯା ଵା
ଵିଦ୍ଯମାନମାତ୍ରଂ ଵସ୍ତୁ. ସର୍ଵଥା ନିତ୍ଯସ୍ଯ ଵସ୍ତୁନସ୍ତତ୍ତ୍ଵତଃ କ୍ରମଭୁଵାଂ ଭାଵାନାମଭାଵାତ୍କୁତୋ ଵିକାରଵତ୍ତ୍ଵମ୍.
ସର୍ଵଥା କ୍ଷଣିକସ୍ଯ ଚ ତତ୍ତ୍ଵତଃ ପ୍ରତ୍ଯଭିଜ୍ଞାନାଭାଵାତ୍ କୁତ ଏକସଂତାନତ୍ଵମ୍. ତତଃ ପ୍ରତ୍ଯଭିଜ୍ଞାନହେତୁଭୂତେନ
କେନଚିତ୍ସ୍ଵରୂପେଣ ଧ୍ରୌଵ୍ଯମାଲମ୍ବ୍ଯମାନଂ କାଭ୍ଯାଂଚିତ୍କ୍ରମପ୍ରଵୃତ୍ତାଭ୍ଯାଂ ସ୍ଵରୂପାଭ୍ଯାଂ ପ୍ରଲୀଯମାନମୁପଜାଯମାନଂ
ଚୈକକାଲମେଵ ପରମାର୍ଥତସ୍ତ୍ରିତଯୀମଵସ୍ଥାଂ ବିଭ୍ରାଣଂ ଵସ୍ତୁ ସଦଵବୋଧ୍ଯମ୍. ଅତ ଏଵ
ସତ୍ତାପ୍ଯୁତ୍ପାଦଵ୍ଯଯଧ୍ରୌଵ୍ଯାତ୍ମିକାଽଵବୋଦ୍ଧଵ୍ଯା, ଭାଵଭାଵଵତୋଃ କଥଂଚିଦେକସ୍ଵରୂପତ୍ଵାତ୍. ସା ଚ ତ୍ରିଲକ୍ଷଣସ୍ଯ
-----------------------------------------------------------------------------
ଗାଥା ୮
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ସତ୍ତା] ସତ୍ତା [ଭଙ୍ଗୋତ୍ପାଦଧ୍ରୌଵ୍ଯାତ୍ମିକା] ଉତ୍ପାଦଵ୍ଯଯଧ୍ରୌଵ୍ଯାତ୍ମକ, [ଏକା] ଏକ,
[ସର୍ଵପଦାର୍ଥା] ସର୍ଵପଦାର୍ଥସ୍ଥିତ, [ସଵିଶ୍ଵରୂପା] ସଵିଶ୍ଵରୂପ, [ଅନନ୍ତପର୍ଯାଯା] ଅନନ୍ତପର୍ଯାଯମଯ ଔର
[ସପ୍ରତିପକ୍ଷା] ସପ୍ରତିପକ୍ଷ [ଭଵତି] ହୈ.
ଟୀକାଃ– ଯହାଁ ଅସ୍ତିତ୍ଵକା ସ୍ଵରୂପ କହା ହୈ.
ଅସ୍ତିତ୍ଵ ଅର୍ଥାତ ସତ୍ତା ନାମକ ସତ୍କା ଭାଵ ଅର୍ଥାତ ୧ସତ୍ତ୍ଵ.
ଵିଦ୍ଯମାନମାତ୍ର ଵସ୍ତୁ ନ ତୋ ସର୍ଵଥା ନିତ୍ଯରୂପ ହୋତୀ ହୈ ଔର ନ ସର୍ଵଥା କ୍ଷଣିକରୂପ ହୋତୀ ହୈ. ସର୍ଵଥା
ନିତ୍ଯ ଵସ୍ତୁକୋ ଵାସ୍ତଵମେଂ କ୍ରମଭାଵୀ ଭାଵୋଂକା ଅଭାଵ ହୋନେସେ ଵିକାର [–ପରିଵର୍ତନ, ପରିଣାମ] କହାଁସେ
ହୋଗା? ଔର ସର୍ଵଥା କ୍ଷଣିକ ଵସ୍ତୁମେଂ ଵାସ୍ତଵମେଂ ୨ପ୍ରତ୍ଯଭିଜ୍ଞାନକା ଅଭାଵ ହୋନେସେ ଏକପ୍ରଵାହପନା କହାଁସେ
ରହେଗା? ଇସଲିଯେେ ପ୍ରତ୍ଯଭିଜ୍ଞାନକେ ହେତୁଭୂତ କିସୀ ସ୍ଵରୂପସେ ଧ୍ରୁଵ ରହତୀ ହୁଈ ଔର କିନ୍ହୀଂ ଦୋ କ୍ରମଵର୍ତୀ
ସ୍ଵରୂପୋଂସେ ନଷ୍ଟ ହୋତୀ ହୁଈ ତଥା ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତୀ ହୁଈ – ଇସପ୍ରକାର ପରମାର୍ଥତଃ ଏକ ହୀ କାଲମେଂ ତିଗୁନୀ [ତୀନ
ଅଂଶଵାଲୀ] ଅଵସ୍ଥାକୋ ଧାରଣ କରତୀ ହୁଈ ଵସ୍ତୁ ସତ୍ ଜାନନା. ଇସଲିଯେ ‘ସତ୍ତା’ ଭୀ
--------------------------------------------------------------------------
୧. ସତ୍ତ୍ଵ=ସତ୍ପନାଂ; ଅସ୍ତିତ୍ଵପନା; ଵିଦ୍ଯମାନପନା; ଅସ୍ତିତ୍ଵକା ଭାଵ; ‘ହୈ’ ଐସା ଭାଵ.
୨. ଵସ୍ତୁ ସର୍ଵଥା କ୍ଷଣିକ ହୋ ତୋ ‘ଜୋ ପହଲେ ଦେଖନେମେଂ [–ଜାନନେମେଂ] ଆଈ ଥୀ ଵହୀ ଯହ ଵସ୍ତୁ ହୈ’ ଐସା ଜ୍ଞାନ ନହୀଂ ହୋ
ସକତା.
ସର୍ଵାର୍ଥପ୍ରାପ୍ତ, ସଵିଶ୍ଵରୂପ, ଅନଂତପର୍ଯଯଵଂତ ଛେ,
ସତ୍ତା ଜନମ–ଲଯ–ଧ୍ରୌଵ୍ଯମଯ ଛେ, ଏକ ଛେ, ସଵିପକ୍ଷ ଛେ. ୮.