କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା] ଷଡ୍ଦ୍ରଵ୍ଯ–ପଂଚାସ୍ତିକାଯଵର୍ଣନ
[
୨୯
ଗୁଣପର୍ଯାଯାସ୍ତ୍ଵନ୍ଵଯଵ୍ଯ–ତିରେକିତ୍ଵାଦ୍ଧ୍ରୌଵ୍ଯୋତ୍ପତ୍ତିଵିନାଶାନ୍ ସୁଚଯନ୍ତି, ନିତ୍ଯାନିତ୍ଯସ୍ଵଭାଵଂ ପରମାର୍ଥଂ
ସଚ୍ଚୋପଲକ୍ଷଯନ୍ତୀତି..୧୦..
ଉପ୍ପତ୍ତୀ ଵ ଵିଣାସୋ ଦଵ୍ଵସ୍ସ ଯ ଣତ୍ଥି ଅତ୍ଥି ସବ୍ଭାଵୋ.
ଵିଗମୁପ୍ପାଦଧଵତ୍ତଂ କରେଂତି ତସ୍ସେଵ ପଜ୍ଜାଯା.. ୧୧..
ଉତ୍ପତ୍ତିର୍ଵୋ ଵିନାଶୋ ଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯ ଚ ନାସ୍ତ୍ଯସ୍ତି ସଦ୍ଭାଵଃ.
ଵିଗମୋତ୍ପାଦଧୁଵ୍ରତ୍ଵଂ କୁର୍ଵନ୍ତି ତସ୍ଯୈଵ ପର୍ଯାଯାଃ.. ୧୧..
ଅତ୍ରୋଭଯନଯାଭ୍ଯାଂ ଦ୍ରଵ୍ଯଲକ୍ଷଣଂ ପ୍ରଵିଭକ୍ତମ୍.
-----------------------------------------------------------------------------
ଵ୍ଯତିରେକଵାଲୀ ହୋନେସେ [୧] ଧ୍ରୌଵ୍ଯକୋ ଔର ଉତ୍ପାଦଵ୍ଯଯକୋ ସୂଚିତ କରତେ ହୈଂ ତଥା [୨]
ନିତ୍ଯାନିତ୍ଯସ୍ଵଭାଵଵାଲେ ପାରମାର୍ଥିକ ସତ୍କୋ ବତଲାତେ ହୈଂ.
ଭାଵାର୍ଥଃ– ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ତୀନ ଲକ୍ଷଣ ହୈଂଃ ସତ୍ ଉତ୍ପାଦଵ୍ଯଯଧ୍ରୌଵ୍ଯ ଔର ଗୁଣପର୍ଯାଯେଂ. ଯେ ତୀନୋଂ ଲକ୍ଷଣ ପରସ୍ପର
ଅଵିନାଭାଵୀ ହୈଂ; ଜହାଁ ଏକ ହୋ ଵହାଁ ଶେଷ ଦୋନୋଂ ନିଯମସେ ହୋତେ ହୀ ହୈଂ.. ୧୦..
ଗାଥା ୧୧
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯ ଚ] ଦ୍ରଵ୍ଯକା [ଉତ୍ପତ୍ତିଃ] ଉତ୍ପାଦ [ଵା] ଯା [ଵିନାଶଃ] ଵିନାଶ [ନ ଅସ୍ତି]
ନହୀଂ ହୈ, [ସଦ୍ଭାଵଃ ଅସ୍ତି] ସଦ୍ଭାଵ ହୈ. [ତସ୍ଯ ଏଵ ପର୍ଯାଯାଃ] ଉସୀକୀ ପର୍ଯାଯେଂ [ଵିଗମୋତ୍ପାଦଧ୍ରୁଵତ୍ଵଂ]
ଵିନାଶ, ଉତ୍ପାଦ ଔର ଧ୍ରୁଵତା [କୁର୍ଵନ୍ତି] କରତୀ ହୈଂ.
ଟୀକାଃ– ଯହାଁ ଦୋନୋେଂ ନଯୋଂ ଦ୍ଵାରା ଦ୍ରଵ୍ଯକା ଲକ୍ଷଣ ଵିଭକ୍ତ କିଯା ହୈ [ଅର୍ଥାତ୍ ଦୋ ନଯୋଂକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ
ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଲକ୍ଷଣକେ ଦୋ ଵିଭାଗ କିଯେ ଗଯେ ହୈଂ].
ସହଵର୍ତୀ ଗୁଣୋଂ ଔର କ୍ରମଵର୍ତୀ ପର୍ଯାଯୋଂକେ ସଦ୍ଭାଵରୂପ, ତ୍ରିକାଲ–ଅଵସ୍ଥାଯୀ [ ତ୍ରିକାଲ ସ୍ଥିତ
ରହନେଵାଲେ], ଅନାଦି–ଅନନ୍ତ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଵିନାଶ ଔର ଉତ୍ପାଦ ଉଚିତ ନହୀଂ ହୈ. ପରନ୍ତୁ ଉସୀକୀ ପର୍ଯାଯୋଂକେ–
--------------------------------------------------------------------------
ନହି ଦ୍ରଵ୍ଯନୋ ଉତ୍ପାଦ ଅଥଵା ନାଶ ନହି, ସଦ୍ଭାଵ ଛେ;
ତେନା ଜ ଜେ ପର୍ଯାଯ ତେ ଉତ୍ପାଦ–ଲଯ–ଧ୍ରୁଵତା କରେ. ୧୧.