କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା] ଷଡ୍ଦ୍ରଵ୍ଯ–ପଂଚାସ୍ତିକାଯଵର୍ଣନ
[
୬୩
ଅତ୍ର ଜୀଵାନାଂ ସ୍ଵାଭାଵିକଂ ପ୍ରମାଣଂ ମୁକ୍ତାମୁକ୍ତଵିଭାଗଶ୍ଚୋକ୍ତଃ.
ଜୀଵା ହ୍ଯଵିଭାଗୈକଦ୍ରଵ୍ଯତ୍ଵାଲ୍ଲୋକପ୍ରମାଣୈକପ୍ରଦେଶାଃ. ଅଗୁରୁଲଘଵୋ ଗୁଣାସ୍ତୁ ତେଷାମଗୁରୁଲଘୁ–
ତ୍ଵାଭିଧାନସ୍ଯ ସ୍ଵରୂପପ୍ରତିଷ୍ଠତ୍ଵନିବଂଧନସ୍ଯ ସ୍ଵଭାଵସ୍ଯାଵିଭାଗପରିଚ୍ଛେଦାଃ ପ୍ରତିସମଯ–
-----------------------------------------------------------------------------
ଟୀକାଃ– ଯହାଁ ଜୀଵୋଂକା ସ୍ଵାଭାଵିକ ୧ପ୍ରମାଣ ତଥା ଉନକା ମୁକ୍ତ ଔର ଅମୁକ୍ତ ଐସା ଵିଭାଗ କହା ହୈ.
ଜୀଵ ଵାସ୍ତଵମେଂ ଅଵିଭାଗୀ–ଏକଦ୍ରଵ୍ଯପନେକେ କାରଣ ଲୋକପ୍ରମାଣ–ଏକପ୍ରଦେଶଵାଲେ ହୈଂ. ଉନକେ [–
ଜୀଵୋଂକେ] ୨ଅଗୁରୁଲଘୁଗୁଣ–ଅଗୁରୁଲଘୁତ୍ଵ ନାମକା ଜୋ ସ୍ଵରୂପପ୍ରତିଷ୍ଠତ୍ଵକେ କାରଣଭୂତ ସ୍ଵଭାଵ ଉସକା
୩ଅଵିଭାଗ ପରିଚ୍ଛେଦ–ପ୍ରତିସମଯ ହୋନେ ଵାଲୀ ୪ଷଟ୍ସ୍ଥାନପତିତ ଵୃଦ୍ଧିହାନିଵାଲେ ଅନନ୍ତ ହୈଂ; ଔର [ଉନକେ
ଅର୍ଥାତ୍ ଜୀଵୋଂକେ] ପ୍ରଦେଶ– ଜୋ କି ଅଵିଭାଗ ପରମାଣୁ ଜିତନେ ମାପଵାଲେ ସୂକ୍ଷ୍ମ ଅଂଶରୂପ ହୈଂ ଵେ–ଅସଂଖ୍ଯ ହୈଂ.
ଐସେ ଉନ ଜୀଵୋଂମେଂ କତିପଯ କଥଂଚିତ୍ [କେଵଲସମୁଦ୍ଘାତକେ କାରଣ] ଲୋକପୂରଣ–ଅଵସ୍ଥାକେ ପ୍ରକାର ଦ୍ଵାରା
ସମସ୍ତ ଲୋକମେଂ ଵ୍ଯାପ୍ତ ହୋତେ ହୈଂ ଔର କତିପଯ ସମସ୍ତ ଲୋକମେଂ ଅଵ୍ଯାପ୍ତ ହୋତେ ହୈଂ. ଔର ଉନ ଜୀଵୋଂମେଂ ଜୋ
ଅନାଦି
--------------------------------------------------------------------------
୧. ପ୍ରମାଣ = ମାପ; ପରିମାଣ. [ଜୀଵକେ ଅଗୁରୁଲଘୁତ୍ଵସ୍ଵଭାଵକେ ଛୋଟେସେ ଛୋଟେ ଅଂଶ [ଅଵିଭାଗ ପରିଚ୍ଛେଦ] କରନେ ପର
ସ୍ଵଭାଵସେ ହୀ ସଦୈଵ ଅନନ୍ତ ଅଂଶ ହୋତେ ହୈଂ, ଇସଲିଯେ ଜୀଵ ସଦୈଵ ଐସେ [ଷଟ୍ଗୁଣଵୃଦ୍ଧିହାନିଯୁକ୍ତ] ଅନନ୍ତ ଅଂଶୋଂ
ଜିତନା ହୈଂ. ଔର ଜୀଵକେ ସ୍ଵକ୍ଷେତ୍ରକେ ଛୋଟେସେ ଛୋଟେ ଅଂଶ କରନେ ପର ସ୍ଵଭାଵସେ ହୀ ସଦୈଵ ଅସଂଖ୍ଯ ଅଂଶ ହୋତେ ହୈଂ,
ଇସଲିଯେ ଜୀଵ ସଦୈଵ ଐସେ ଅସଂଖ୍ଯ ଅଂଶୋଂ ଜିତନା ହୈ.]
୨. ଗୁଣ = ଅଂଶ; ଅଵିଭାଗ ପରିଚ୍ଛେଦ. [ଜୀଵମେଂ ଅଗୁରୁଲଘୁତ୍ଵ ନାମକା ସ୍ଵଭାଵ ହୈ. ଵହ ସ୍ଵଭାଵ ଜୀଵକୋ
ସ୍ଵରୂପପ୍ରତିଷ୍ଠତ୍ଵକେ [ଅର୍ଥାତ୍ ସ୍ଵରୂପମେଂ ରହନେକେ] କାରଣଭୂତ ହୈ. ଉସକେ ଅଵିଭାଗ ପରିଚ୍ଛେଦୋଂକୋ ଯହାଁ ଅଗୁରୁଲଘୁ ଗୁଣ
[–ଅଂଶ] କହେ ହୈଂ.]
୩. କିସୀ ଗୁଣମେଂ [ଅର୍ଥାତ୍ ଗୁଣକୀ ପର୍ଯାଯମେଂ] ଅଂଶକଲ୍ପନା କୀ ଜାନେପର, ଉସକା ଜୋ ଛୋଟେସେ ଛୋଟା [ଜଘନ୍ଯ ମାତ୍ରାରୂପ,
ନିରଂଶ] ଅଂଶ ହୋତା ହୈେ ଉସେ ଉସ ଗୁଣକା [ଅର୍ଥାତ୍ ଗୁଣକୀ ପର୍ଯାଯକା] ଅଵିଭାଗ ପରିଚ୍ଛେଦ କହା ଜାତା ହୈ.
୪. ଷଟ୍ସ୍ଥାନପତିତ ଵୃଦ୍ଧିହାନି = ଛହ ସ୍ଥାନମେଂ ସମାଵେଶ ପାନେଵାଲୀ ଵୃଦ୍ଧିହାନି; ଷଟ୍ଗୁଣ ଵୃଦ୍ଧିହାନି.
[ଅଗୁରୁଲଘୁତ୍ଵସ୍ଵଭାଵକେେ ଅନନ୍ତ ଅଂଶୋମେଂ ସ୍ଵଭାଵସେ ହୀ ପ୍ରତିସମଯ ଷଟ୍ଗୁଣ ଵୃଦ୍ଧିହାନି ହୋତୀ ରହତୀ ହୈ.]