କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା] ଷଡ୍ଦ୍ରଵ୍ଯ–ପଂଚାସ୍ତିକାଯଵର୍ଣନ
ଯଥୈଵ ହି ପଦ୍ମରାଗରତ୍ନଂ କ୍ଷୀରେ କ୍ଷିପ୍ତଂ ସ୍ଵତୋଽଵ୍ଯତିରିକ୍ତପ୍ରଭାସ୍କଂଧେନ ତଦ୍ଵଯାପ୍ନୋତି କ୍ଷୀରଂ, ତଥୈଵ ହି ଜୀଵଃ ଅନାଦିକଷାଯମଲୀମସତ୍ଵମୂଲେ ଶରୀରେଽଵତିଷ୍ଠମାନଃ ସ୍ଵପ୍ରଦେଶୈସ୍ତଦଭିଵ୍ଯାପ୍ନୋତି ଶରୀରମ୍. ଯଥୈଵ ଚ ତତ୍ର କ୍ଷୀରେଽଗ୍ନିସଂଯୋଗାଦୁଦ୍ଵଲମାନେ ତସ୍ଯ ପଦ୍ମରାଗରତ୍ନସ୍ଯ ପ୍ରଭାସ୍କଂଧ ଉଦ୍ଵଲତେ ପୁନର୍ନିଵିଶମାନେ ନିଵିଶତେ ଚ, ତଥୈଵ ଚ ତତ୍ର ଶରୀରେ ଵିଶିଷ୍ଟାହାରାଦିଵଶାଦୁତ୍ସର୍ପତି ତସ୍ଯ ଜୀଵସ୍ଯ ପ୍ରଦେଶାଃ ଉତ୍ସର୍ପନ୍ତି ପୁନରପସର୍ପତି ଅପସର୍ପନ୍ତି ଚ. ଯଥୈଵ ଚ ତତ୍ପଦ୍ମରାଗରତ୍ନମନ୍ଯତ୍ର ପ୍ରଭୂତକ୍ଷୀରେ କ୍ଷିପ୍ତଂ ସ୍ଵପ୍ରଭା–ସ୍କଂଧଵିସ୍ତାରେଣ ତଦ୍ଵଯାପ୍ନୋତି ପ୍ରଭୂତକ୍ଷୀରଂ, ତଥୈଵ ହି ଜୀଵୋଽନ୍ଯତ୍ର ମହତି ଶରୀରେଽଵତିଷ୍ଠମାନଃ ସ୍ଵପ୍ରଦେଶଵିସ୍ତାରେଣ ତଦ୍ଵଯାପ୍ନୋତି ମହଚ୍ଛରୀରମ୍. ଯଥୈଵ ଚ ତତ୍ପଦ୍ମରାଗରତ୍ନମନ୍ଯତ୍ର ସ୍ତୋକକ୍ଷୀରେ ନିକ୍ଷିପ୍ତଂ ସ୍ଵପ୍ରଭାସ୍କଂଧୋପସଂହାରେଣ ତଦ୍ଵଯାପ୍ନୋତି ସ୍ତୋକକ୍ଷୀରଂ, ତଥୈଵ ଚ ଜୀଵୋଽନ୍ଯତ୍ରାଣୁଶରୀରେଽଵତିଷ୍ଠମାନଃ -----------------------------------------------------------------------------
ଜିସ ପ୍ରକାର ପଦ୍ମରାଗରତ୍ନ ଦୂଧମେଂ ଡାଲା ଜାନେ ପର ଅପନେସେ ଅଵ୍ଯତିରିକ୍ତ ପ୍ରଭାସମୂହ ଦ୍ଵାରା ଉସ ଦୂଧମେଂ ଵ୍ଯାପ୍ତ ହୋତା ହୈ, ଉସୀ ପ୍ରକାର ଜୀଵ ଅନାଦି କାଲସେ କଷାଯ ଦ୍ଵାରା ମଲିନତା ହୋନେକେ କାରଣ ଶରୀରମେଂ ରହତା ହୁଆ ସ୍ଵପ୍ରଦେଶୋଂ ଦ୍ଵାରା ଉସ ଶରୀରମେଂ ଵ୍ଯାପ୍ତ ହୋତା ହୈ. ଔର ଜିସ ପ୍ରକାର ଅଗ୍ନିକେ ସଂଯୋଗସେ ଉସ ଦୂଧମେଂ ଉଫାନ ଆନେ ପର ଉସ ପଦ୍ମରାଗରତ୍ନକେ ପ୍ରଭାସମୂହମେଂ ଉଫାନ ଆତା ହୈ [ଅର୍ଥାତ୍ ଵହ ଵିସ୍ତାରକୋ ଵ୍ଯାପ୍ତ ହୋତା ହୈ] ଔର ଦୂଧ ଫିର ବୈଠ ଜାନେ ପର ପ୍ରଭାସମୂହ ଭୀ ବୈଠ ଜାତା ହୈ, ଉସୀ ପ୍ରକାର ଵିଶିଷ୍ଟ ଆହାରାଦିକେ ଵଶ ଉସ ଶରୀରମେଂ ଵୃଦ୍ଧି ହୋନେ ପର ଉସ ଜୀଵକେ ପ୍ରଦେଶ ଵିସ୍ତୃତ ହୋତେ ହୈଂ ଔର ଶରୀର ଫିର ସୂଖ ଜାନେ ପର ପ୍ରଦେଶ ଭୀ ସଂକୁଚିତ ହୋ ଜାତେ ହୈଂ. ପୁନଶ୍ଚ, ଜିସ ପ୍ରକାର ଵହ ପଦ୍ମରାଗରତ୍ନ ଦୂସରେ ଅଧିକ ଦୂଧମେଂ ଡାଲା ଜାନେ ପର ସ୍ଵପ୍ରଭାସମୂହକେ ଵିସ୍ତାର ଦ୍ଵାରା ଉସ ଅଧିକ ଦୂଧମେଂ ଵ୍ଯାପ୍ତ ହୋତା ହୈ, ଉସୀ ପ୍ରକାର ଜୀଵ ଦୂସରେ ବଡ଼େ ଶରୀରମେଂ ସ୍ଥିତିକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋନେ ପର ସ୍ଵପ୍ରଦେଶୋଂକେ ଵିସ୍ତାର ଦ୍ଵାରା ଉସ ବଡ଼େ ଶରୀରମେଂ ଵ୍ଯାପ୍ତ ହୋତା ହୈ. ଔର ଜିସ ପ୍ରକାର ଵହ ପଦ୍ମରାଗରତ୍ନ ଦୂସରେ କମ ଦୂଧମେଂ ଡାଲନେ ପର ସ୍ଵପ୍ରଭାସମୂହକେ ସଂକୋଚ ଦ୍ଵାରା ଉସ ଥୋଡ଼େ ଦୂଧମେଂ -------------------------------------------------------------------------- ଅଵ୍ଯତିରିକ୍ତ = ଅଭିନ୍ନ [ଜିସ ପ୍ରକାର ‘ମିଶ୍ରୀ ଏକ ଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈ ଔର ମିଠାସ ଉସକା ଗୁଣ ହୈ’ ଐସା କହୀଂ ଦ୍ରଷ୍ଟାଂତମେଂ କହା
ସମଝନେକେ ଲିଯେ ରତ୍ନ ଔର (ଦୂଧମେଂ ଫୈଲୀ ହୁଈ) ଉସକୀ ପ୍ରଭାକୋ ଜୋ ଅଵ୍ଯତିରିକ୍ତପନା କହା ହୈ ଯହ ସିଦ୍ଧାଂତରୂପ ନହୀଂ
ସମଝାନେକେ ହେତୁ ଯହାଁ ରତ୍ନକୀ ପ୍ରଭାକୋ ରତ୍ନସେ ଅଭିନ୍ନ କହା ହୈ. (ଅର୍ଥାତ୍ ରତ୍ନକୀ ପ୍ରଭା ସଂକୋଚଵିସ୍ତାରକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋନେ