ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ] ਸ਼ਡ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯ–ਪਂਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਵਰ੍ਣਨ
ਪਞ੍ਚਾਨਾਂ ਵਰ੍ਣਪਰ੍ਯਾਯਾਣਾਮਨ੍ਯਤਮੇਨੈਕੇਨੈਕਦਾ ਵਰ੍ਣੋ ਵਰ੍ਤਤੇ. ਉਭਯੋਰ੍ਗਂਧਪਰ੍ਯਾਯਯੋਰਨ੍ਯਤਰੇਣੈਕੇਨੈਕਦਾ ਗਂਧੋ ਵਰ੍ਤਤੇ. ਚਤੁਰ੍ਣਾਂ ਸ਼ੀਤਸ੍ਨਿਗ੍ਧਸ਼ੀਤਰੂਕ੍ਸ਼ੋਸ਼੍ਣਸ੍ਨਿਗ੍ਧੋਸ਼੍ਣਰੂਕ੍ਸ਼ਰੂਪਾਣਾਂ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਪਰ੍ਯਾਯਦ੍ਵਂਦ੍ਵਾਨਾਮਨ੍ਯਤਮੇਨੈਕੇਨੈਕਦਾ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੋ ਵਰ੍ਤਤੇ. ਏਵਮਯਮੁਕ੍ਤਗੁਣਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਃ ਪਰਮਾਣੁਃ ਸ਼ਬ੍ਦਸ੍ਕਂਧਪਰਿਣਤਿਸ਼ਕ੍ਤਿਸ੍ਵਭਾਵਾਤ੍ ਸ਼ਬ੍ਦਕਾਰਣਮ੍. ਏਕਪ੍ਰਦੇਸ਼ਤ੍ਵੇਨ ਸ਼ਬ੍ਦਪਰ੍ਯਾਯਪਰਿਣਤਿਵ੍ਰੁਤ੍ਤ੍ਯਭਾਵਾਦਸ਼ਬ੍ਦਃ. ਸ੍ਨਿਗ੍ਧਰੂਕ੍ਸ਼ਤ੍ਵਪ੍ਰਤ੍ਯਯਬਂਧਵਸ਼ਾਦਨੇਕਪਰਮਾਣ੍ਵੇਕ– ਤ੍ਵਪਰਿਣਤਿਰੂਪਸ੍ਕਂਧਾਂਤਰਿਤੋਪਿ ਸ੍ਵਭਾਵਮਪਰਿਤ੍ਯਜਨ੍ਨੁਪਾਤ੍ਤਸਂਖ੍ਯਤ੍ਵਾਦੇਕ ਏਵ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮਿਤਿ.. ੮੧..
ਜਂ ਹਵਦਿ ਮੁਤ੍ਤਮਣ੍ਣਂ ਤਂ ਸਵ੍ਵਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਜਾਣੇ.. ੮੨..
ਯਦ੍ਭਵਤਿ ਮੂਰ੍ਤਮਨ੍ਯਤ੍ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵਂ ਪੁਦ੍ਗਲਂ ਜਾਨੀਯਾਤ੍.. ੮੨..
----------------------------------------------------------------------------- ਦੋ ਗਂਧਪਰ੍ਯਾਯੋਂਮੇਂਸੇ ਏਕ ਸਮਯ ਕਿਸੀ ਏਕ [ਗਂਧਪਰ੍ਯਾਯ] ਸਹਿਤ ਗਂਧ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੈ; ਸ਼ੀਤ–ਸ੍ਨਿਗ੍ਧ, ਸ਼ੀਤ–ਰੂਕ੍ਸ਼, ਉਸ਼੍ਣ–ਸ੍ਨਿਗ੍ਧ ਔਰ ਉਸ਼੍ਣ–ਰੂਕ੍ਸ਼ ਇਨ ਚਾਰ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੇ ਯੁਗਲਮੇਂਸੇ ਏਕ ਸਮਯ ਕਿਸੀ ਏਕ ਯੁਗਕ ਸਹਿਤ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੈ. ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜਿਸਮੇਂ ਗੁਣੋਂਕਾ ਵਰ੍ਤਨ [–ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ] ਕਹਾ ਗਯਾ ਹੈ ਐਸਾ ਯਹ ਪਰਮਾਣੁ ਸ਼ਬ੍ਦਸ੍ਕਂਧਰੂਪਸੇ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਨੇ ਕੀ ਸ਼ਕ੍ਤਿਰੂਪ ਸ੍ਵਭਾਵਵਾਲਾ ਹੋਨੇਸੇ ਸ਼ਬ੍ਦਕਾ ਕਾਰਣ ਹੈ; ਏਕਪ੍ਰਦੇਸ਼ੀ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਸ਼ਬ੍ਦਪਰ੍ਯਾਯਰੂਪ ਪਰਿਣਤਿ ਨਹੀ ਵਰ੍ਤਤੀ ਹੋਨੇਸੇ ਅਸ਼ਬ੍ਦ ਹੈ; ਔਰ ੧ਸ੍ਨਿਗ੍ਧ–ਰੂਕ੍ਸ਼ਤ੍ਵਕੇ ਕਾਰਣ ਬਨ੍ਧ ਹੋਨੇਸੇ ਅਨੇਕ ਪਰਮਾਣੁਓਂਕੀ ਏਕਤ੍ਵਪਰਿਣਤਿਰੂਪ ਸ੍ਕਨ੍ਧਕੇ ਭੀਤਰ ਰਹਾ ਹੋ ਤਥਾਪਿ ਸ੍ਵਭਾਵਕੋ ਨਹੀਂ ਛੋੜਤਾ ਹੁਆ, ਸਂਖ੍ਯਾਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਨੇਸੇ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਪਰਿਪੂਰ੍ਣ ਏਕਕੇ ਰੂਪਮੇਂ ਪ੍ਰੁਥਕ੍ ਗਿਨਤੀਮੇਂ ਆਨੇਸੇ] ੨ਅਕੇਲਾ ਹੀ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈ.. ੮੧..
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥਃ– [ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੈਃ ਉਪਭੋਗ੍ਯਮ੍ ਚ] ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਂ ਦ੍ਵਾਰਾ ਉਪਭੋਗ੍ਯ ਵਿਸ਼ਯ, [ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਕਾਯਾਃ] ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਁ, ਸ਼ਰੀਰ, [ਮਨਃ] ਮਨ, [ਕਰ੍ਮਾਣਿ] ਕਰ੍ਮ [ਚ] ਔਰ [ਅਨ੍ਯਤ੍ ਯਤ੍] ਅਨ੍ਯ ਜੋ ਕੁਛ [ਮੂਰ੍ਤ੍ਤਂ ਭਵਤਿ] ਮੂਰ੍ਤ ਹੋ [ਤਤ੍ ਸਰ੍ਵਂ] ਵਹ ਸਬ [ਪੁਦ੍ਗਲਂ ਜਾਨੀਯਾਤ੍] ਪੁਦ੍ਗਲ ਜਾਨੋ. --------------------------------------------------------------------------
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਵਡੇ ਉਪਭੋਗ੍ਯ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ, ਕਾਯ, ਮਨ ਨੇ ਕਰ੍ਮ ਜੇ,
ਵਲ਼ੀ ਅਨ੍ਯ ਜੇ ਕਂਈ ਮੂਰ੍ਤ ਤੇ ਸਘਲ਼ੁਂਯ ਪੁਦ੍ਗਲ ਜਾਣਜੇ. ੮੨.
੧. ਸ੍ਨਿਗ੍ਧ–ਰੂਕ੍ਸ਼ਤ੍ਵ=ਚਿਕਨਾਈ ਔਰ ਰੂਕ੍ਸ਼ਤਾ.
੨. ਯਹਾਁ ਐਸਾ ਬਤਲਾਯਾ ਹੈ ਕਿ ਸ੍ਕਂਧਮੇਂ ਭੀ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕ ਪਰਮਾਣੁ ਸ੍ਵਯਂ ਪਰਿਪੂਰ੍ਣ ਹੈ, ਸ੍ਵਤਂਤ੍ਰ ਹੈ, ਪਰਕੀ ਸਹਾਯਤਾਸੇ ਰਹਿਤ ,
ਔਰ ਅਪਨੇਸੇ ਹੀ ਅਪਨੇ ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਮੇਂ ਸ੍ਥਿਤਹੈ.