ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ] ਸ਼ਡ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯ–ਪਂਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਵਰ੍ਣਨ
ਤੇ ਹੋਂਤਿ ਅਤ੍ਥਿਕਾਯਾ ਣਿਪ੍ਪਿਣ੍ਣਂ ਜੇਹਿਂ ਤਇਲ੍ਲੁਕ੍ਕਂ.. ੫..
ਤੇ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯਸ੍ਤਿਕਾਯਾਃ ਨਿਸ਼੍ਪਨ੍ਨਂ ਯੈਸ੍ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਮ੍.. ੫..
-----------------------------------------------------------------------------
ਪੁਨਸ਼੍ਚ, ਯਹ ਪਾਁਚੋਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਕਾਯਤ੍ਵਵਾਲੇ ਹੈਂ ਕਾਰਣ ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵੇ ਅਣੁਮਹਾਨ ਹੈ. ਵੇ ਅਣੁਮਹਾਨ ਕਿਸਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈਂ ਸੋ ਬਤਲਾਤੇ ਹੈਂਃ––‘ਅਣੁਮਹਾਨ੍ਤਃ’ ਕੀ ਵ੍ਯੁਤ੍ਪਤ੍ਤਿ ਤੀਨ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਹੈਃ [੧] ਅਣੁਭਿਃ ਮਹਾਨ੍ਤਃ ਅਣੁਮਹਾਨ੍ਤਃ ਅਰ੍ਥਾਤ ਜੋ ਬਹੁ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ੋਂ ਦ੍ਵਾਰਾ [– ਦੋ ਸੇ ਅਧਿਕ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ੋਂ ਦ੍ਵਾਰਾ] ਬਡੇ਼ ਹੋਂ ਵੇ ਅਣੁਮਹਾਨ ਹੈਂ. ਇਸ ਵ੍ਯੁਤ੍ਪਤ੍ਤਿਕੇ ਅਨੁਸਾਰ ਜੀਵ, ਧਰ੍ਮ ਔਰ ਅਧਰ੍ਮ ਅਸਂਖ੍ਯਪ੍ਰਦੇਸ਼ੀ ਹੋਨੇਸੇ ਅਣੁਮਹਾਨ ਹੈਂ; ਆਕਾਸ਼ ਅਨਂਤਪ੍ਰਦੇਸ਼ੀ ਹੋਨੇਸੇ ਅਣੁਮਹਾਨ ਹੈ; ਔਰ ਤ੍ਰਿ–ਅਣੁਕ ਸ੍ਕਂਧਸੇ ਲੇਕਰ ਅਨਨ੍ਤਾਣੁਕ ਸ੍ਕਂਧ ਤਕਕੇ ਸਰ੍ਵ ਸ੍ਕਨ੍ਧ ਬਹੁਪ੍ਰਦੇਸ਼ੀ ਹੋਨੇਸੇ ਅਣੁਮਹਾਨ ਹੈ. [੨] ਅਣੁਭ੍ਯਾਮ੍ ਮਹਾਨ੍ਤਃ ਅਣੁਮਹਾਨ੍ਤਃ ਅਰ੍ਥਾਤ ਜੋ ਦੋ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ੋਂ ਦ੍ਵਾਰਾ ਬਡੇ਼ ਹੋਂ ਵੇ ਅਣੁਮਹਾਨ ਹੈਂ. ਇਸ ਵ੍ਯੁਤ੍ਪਤ੍ਤਿਕੇ ਅਨੁਸਾਰ ਦ੍ਵਿ–ਅਣੁਕ ਸ੍ਕਂਧ ਅਣੁਮਹਾਨ ਹੈਂ. [੩] ਅਣਵਸ਼੍ਚ ਮਹਾਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਅਣੁਮਹਾਨ੍ਤਃ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਜੋ ਅਣੁਰੂਪ [–ਏਕ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ੀ] ਭੀ ਹੋਂ ਔਰ ਮਹਾਨ [ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ੀ] ਭੀ ਹੋਂ ਵੇ ਅਣੁਮਹਾਨ ਹੈਂ. ਇਸ ਵ੍ਯੁਤ੍ਪਤ੍ਤਿਕੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪਰਮਾਣੁ ਅਣੁਮਹਾਨ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵ੍ਯਕ੍ਤਿ–ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਵੇ ਏਕਪ੍ਰਦੇਸ਼ੀ ਹੈਂ ਔਰ ਸ਼ਕ੍ਤਿ–ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਅਨੇਕਪ੍ਰਦੇਸ਼ੀ ਭੀ [ਉਪਚਾਰਸੇ] ਹੈਂ. ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਉਪਰ੍ਯੁਕ੍ਤ ਪਾਁਚੋਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਅਣੁਮਹਾਨ ਹੋਨੇਸੇ ਕਾਯਤ੍ਵਵਾਲੇ ਹੈਂ ਐਸਾ ਸਿਦ੍ਧ ਹੁਆ.
ਕਾਲਾਣੁਕੋ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਹੈ ਕਿਨ੍ਤੁ ਕਿਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਭੀ ਕਾਯਤ੍ਵ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਵਹ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈ ਕਿਨ੍ਤੁ ਅਸ੍ਤਿਕਾਯ ਨਹੀਂ ਹੈ.. ੪..
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥਃ– [ਯੇਸ਼ਾਮ੍] ਜਿਨ੍ਹੇਂ [ਵਿਵਿਧੈਃ] ਵਿਵਿਧ [ਗੁਣੈਃ] ਗੁਣੋਂ ਔਰ [ਪਰ੍ਯਯੈਃ] ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੇ [– ਪ੍ਰਵਾਹਕ੍ਰਮਨਕੇ ਤਥਾ ਵਿਸ੍ਤਾਰਕ੍ਰਮਕੇ ਅਂਸ਼ੋਂਕੇ] [ਸਹ] ਸਾਥ [ਸ੍ਵਭਾਵਃ] ਅਪਨਤ੍ਵ [ਅਸ੍ਤਿ] ਹੈ [ਤੇ] ਵੇ [ਅਸ੍ਤਿਕਾਯਾਃ ਭਵਨ੍ਤਿ] ਅਸ੍ਤਿਕਾਯ ਹੈ [ਯੈਃ] ਕਿ ਜਿਨਸੇ [ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਮ੍] ਤੀਨ ਲੋਕ [ਨਿਸ਼੍ਪਨ੍ਨਮ੍] ਨਿਸ਼੍ਪਨ੍ਨ ਹੈ. -------------------------------------------------------------------------- ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ = [ਪ੍ਰਵਾਹਕ੍ਰਮਕੇ ਤਥਾ ਵਿਸ੍ਤਾਰਕ੍ਰਮਕੇ] ਨਿਰ੍ਵਿਭਾਗ ਅਂਸ਼. [ਪ੍ਰਵਾਹਕ੍ਰਮਕੇ ਅਂਸ਼ ਤੋ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਹੋਤੇ ਹੈਂ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਵਿਸ੍ਤਾਰਕ੍ਰਮਕੇ ਅਂਸ਼ ਅਸ੍ਤਿਕਾਯਕੇ ਹੀ ਹੋਤੇ ਹੈਂ.]
ਤੇ ਅਸ੍ਤਿਕਾਯੋ ਜਾਣਵਾ, ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਰਚਨਾ ਜੇ ਵਡੇ. ੫.