੧੮
] ਪਂਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਸਂਗ੍ਰਹ
[ਭਗਵਾਨਸ਼੍ਰੀਕੁਨ੍ਦਕੁਨ੍ਦ
ਅਤ੍ਰ ਪਞ੍ਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਾਨਾਂ ਕਾਲਸ੍ਯ ਚ ਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵਮੁਕ੍ਤਮ੍.
ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਣਿ ਹਿ ਸਹਕ੍ਰਮਭੁਵਾਂ ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਾਣਾਮਨਨ੍ਯਤਯਾਧਾਰਭੂਤਾਨਿ ਭਵਨ੍ਤਿ. ਤਤੋ
ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਵਰ੍ਤਮਾਨਵਰ੍ਤਿਸ਼੍ਯਮਾਣਾਨਾਂ ਭਾਵਾਨਾਂ ਪਰ੍ਯਾਯਾਣਾ ਸ੍ਵਰੂਪੇਣ ਪਰਿਣਤਤ੍ਵਾਦਸ੍ਤਿਕਾਯਾਨਾਂ ਪਰਿਵਰ੍ਤਨਲਿਙ੍ਗਸ੍ਯ
ਕਾਲਸ੍ਯ ਚਾਸ੍ਤਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵਮ੍. ਨ ਚ ਤੇਸ਼ਾਂ ਭੂਤਭਵਦ੍ਭਵਿਸ਼੍ਯਦ੍ਭਾਵਾਤ੍ਮਨਾ ਪਰਿਣਮਮਾਨਾਨਾਮਨਿਤ੍ਯਤ੍ਵਮ੍, ਯਤਸ੍ਤੇ
ਭੂਤਭਵਦ੍ਭਵਿਸ਼੍ਯਦ੍ਭਾਵਾਵਸ੍ਥਾਸ੍ਵਪਿ ਪ੍ਰਤਿਨਿਯਤਸ੍ਵਰੂਪਾਪਰਿਤ੍ਯਾਗਾ–ਨ੍ਨਿਤ੍ਯਾ ਏਵ. ਅਤ੍ਰ ਕਾਲਃ
ਪੁਦ੍ਗਲਾਦਿਪਰਿਵਰ੍ਤਨਹੇਤੁਤ੍ਵਾਤ੍ਪੁਦ੍ਗਲਾਦਿਪਰਿਵਰ੍ਤਨਗਮ੍ਯਮਾਨਪਰ੍ਯਾਯਤ੍ਵਾ–ਚ੍ਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯੇਸ਼੍ਵਨ੍ਤਰ੍ਭਾਵਾਰ੍ਥ ਸ ਪਰਿਵਰ੍ਤਨ–
ਲਿਙ੍ਗ ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ ਇਤਿ.. ੬..
-----------------------------------------------------------------------------
ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਸਹਭਾਵੀ ਗੁਣੋਂਕੋ ਤਥਾ ਕ੍ਰਮਭਾਵੀ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੋ ੧ਅਨਨ੍ਯਰੂਪਸੇ ਆਧਾਰਭੂਤ ਹੈ. ਇਸਲਿਯੇ
ਜੋ ਵਰ੍ਤ ਚੂਕੇ ਹੈਂ, ਵਰ੍ਤ ਰਹੇ ਹੈਂ ਔਰ ਭਵਿਸ਼੍ਯਮੇਂ ਵਰ੍ਤੇਂਗੇ ਉਨ ਭਾਵੋਂ–ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ
[ਪਾਁਚ] ਅਸ੍ਤਿਕਾਯ ਔਰ ੨ਪਰਿਵਰ੍ਤਨਲਿਂਗ ਕਾਲ [ਵੇ ਛਹੋਂ] ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈਂ. ਭੂਤ, ਵਰ੍ਤਮਾਨ ਔਰ ਭਾਵੀ ਭਾਵਸ੍ਵਰੂਪ
ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਨੇਸੇ ਵੇ ਕਹੀਂ ਅਨਿਤ੍ਯ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਭੂਤ, ਵਰ੍ਤਮਾਨ ਔਰ ਭਾਵੀ ਭਾਵਰੂਪ ਅਵਸ੍ਥਾਓਂਮੇਂ ਭੀ
ਪ੍ਰਤਿਨਿਯਤ [–ਅਪਨੇ–ਅਪਨੇ ਨਿਸ਼੍ਵਿਤ] ਸ੍ਵਰੂਪਕੋ ਨਹੀਂ ਛੋੜਤੇ ਇਸਲਿਯੇ ਵੇ ਨਿਤ੍ਯ ਹੀ ਹੈ.
ਯਹਾਁ ਕਾਲ ਪੁਦ੍ਗਲਾਦਿਕੇ ਪਰਿਵਰ੍ਤਨਕਾ ਹੇਤੁ ਹੋਨੇਸੇ ਤਥਾ ਪੁਦ੍ਗਲਾਦਿਕੇ ਪਰਿਵਰ੍ਤਨ ਦ੍ਵਾਰਾ ਉਸਕੀ
ਪਰ੍ਯਾਯ ਗਮ੍ਯ [ਜ੍ਞਾਤ] ਹੋਤੀ ਹੈਂ ਇਸਲਿਯੇ ਉਸਕਾ ਅਸ੍ਤਿਕਾਯੋਂਮੇਂ ਸਮਾਵੇਸ਼ ਕਰਨੇਕੇ ਹੇਤੁ ਉਸੇ
‘੩ਪਰਿਵਰ੍ਤਨਲਿਂਗ’ ਕਹਾ ਹੈ. [ਪੁਦ੍ਗਲਾਦਿ ਅਸ੍ਤਿਕਾਯੋਂਕਾ ਵਰ੍ਣਨ ਕਰਤੇ ਹੁਏ ਉਨਕੇ ਪਰਿਵਰ੍ਤਨ (ਪਰਿਣਮਨ)
ਕਾ ਵਰ੍ਣਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹਿਯੇ. ਔਰ ਉਨਕੇ ਪਰਿਵਰ੍ਤਨਕਾ ਵਰ੍ਣਨ ਕਰਤੇ ਹੁਏ ਉਨ ਪਰਿਵਰ੍ਤਨਮੇਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤ
ਪਦਾਰ੍ਥਕਾ [ਕਾਲਕਾ] ਅਥਵਾ ਉਸ ਪਰਿਵਰ੍ਤਨ ਦ੍ਵਾਰਾ ਜਿਨਕੀ ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ਵ੍ਯਕ੍ਤ ਹੋਤੀ ਹੈਂ ਉਸ ਪਦਾਰ੍ਥਕਾ
[ਕਾਲਕਾ] ਵਰ੍ਣਨ ਕਰਨਾ ਅਨੁਚਿਤ ਨਹੀਂ ਕਹਾ ਜਾ ਸਕਤਾ. ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਪਂਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਕੇ ਵਰ੍ਣਨਮੇਂ ਕਾਲਕੇ
ਵਰ੍ਣਨਕਾ ਸਮਾਵੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਅਨੁਚਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਐਸਾ ਦਰ੍ਸ਼ਾਨੇਕੇ ਹੇਤੁ ਇਸ ਗਾਥਾਸੂਤ੍ਰਮੇਂ ਕਾਲਕੇ ਲਿਯੇ
‘ਪਰਿਵਰ੍ਤਨਲਿਂਗ’ ਸ਼ਬ੍ਦਕਾ ਉਪਯੋਗ ਕਿਯਾ ਹੈ.].. ੬..
--------------------------------------------------------------------------
੧. ਅਨਨ੍ਯਰੂਪ=ਅਭਿਨ੍ਨਰੂਪ [ਜਿਸਪ੍ਰਕਾਰ ਅਗ੍ਨਿ ਆਧਾਰ ਹੈ ਔਰ ਉਸ਼੍ਣਤਾ ਆਧੇਯ ਹੈ ਤਥਾਪਿ ਵੇ ਅਭਿਨ੍ਨ ਹੈਂ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯ
ਆਧਾਰ ਹੈ ਔਰ ਗੁਣ–ਪਰ੍ਯਾਯ ਆਧੇਯ ਹੈਂ ਤਥਾਪਿ ਵੇ ਅਭਿਨ੍ਨ ਹੈਂ.]
੨. ਪਰਿਵਰ੍ਤਨਲਿਂਗ=ਪੁਦ੍ਗਲਾਦਿਕਾ ਪਰਿਵਰ੍ਤਨ ਜਿਸਕਾ ਲਿਂਗ ਹੈ; ਵਹ ਪੁਦ੍ਗਲਾਦਿਕੇ ਪਰਿਣਮਨ ਦ੍ਵਾਰਾ ਜੋ ਜ੍ਞਾਨ ਹੋਤਾ ਹੈ
ਵਹ. [ਲਿਂਗ=ਚਿਹ੍ਨ; ਸੂਚਕ; ਗਮਕ; ਗਮ੍ਯ ਕਰਾਨੇਵਾਲਾ; ਬਤਲਾਨੇਵਾਲਾ; ਪਹਿਚਾਨ ਕਰਾਨੇਵਾਲਾ.]
੩. [੧] ਯਦਿ ਪੁਦ੍ਗਲਾਦਿਕਾ ਪਰਿਵਰ੍ਤਨ ਹੋਤਾ ਹੈ ਤੋ ਉਸਕਾ ਕੋਈ ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਹੋਨਾ ਚਾਹਿਯੇ–ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਪਰਿਵਰ੍ਤਨਰੂਪੀ ਚਿਹ੍ਨ
ਦ੍ਵਾਰਾ ਕਾਲਕਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੋਤਾ ਹੈ [ਜਿਸਪ੍ਰਕਾਰ ਧੁਆਁਰੂਪੀ ਚਿਹ੍ਨ ਦ੍ਵਾਰਾ ਅਗ੍ਨਿਕਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੋਤਾ ਹੈ ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ],
ਇਸਲਿਯੇ ਕਾਲ ‘ਪਰਿਵਰ੍ਤਨਲਿਂਗ’ ਹੈ. [੨] ਔਰ ਪੁਦ੍ਗਲਾਦਿਕੇ ਪਰਿਵਰ੍ਤਨ ਦ੍ਵਾਰਾ ਕਾਲਕੀ ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ [–‘ਕਰ੍ਮ ਸਮਯ’,
‘ਅਧਿਕ ਸਮਯ ਐਸੀ ਕਾਲਕੀ ਅਵਸ੍ਥਾਏਁ] ਗਮ੍ਯ ਹੋਤੀ ਹੈਂ ਇਸਲਿਯੇ ਭੀ ਕਾਲ ‘ਪਰਿਵਰ੍ਤਨਲਿਂਗ’ ਹੈ.