ஜீவபாவஸ்ய கர்மகர்த்ருத்வே பூர்வபக்ஷோயம். யதி கல்வௌதயிகாதிரூபோ ஜீவஸ்ய பாவஃ கர்மணா க்ரியதே, ததா ஜீவஸ்தஸ்ய கர்தா ந பவதி. ந ச ஜீவஸ்யாகர்த்ருத்வாமிஷ்யதே. ததஃ பாரிஶேஷ்யேண த்ரவ்யகர்மணஃ கர்தாபத்யதே. தத்து கதம்? யதோ நிஶ்சயநயேநாத்மா ஸ்வஂ பாவமுஜ்ஜித்வா நாந்யத்கிமபி கரோதீதி.. ௫௯..
ண து தேஸிஂ கலு கத்தா ண விணா பூதா து கத்தாரஂ.. ௬௦..
ந து தேஷாஂ கலு கர்தா ந விநா பூதாஸ்து கர்தாரம்.. ௬௦..
-----------------------------------------------------------------------------
டீகாஃ– கர்மகீ ஜீவபாவகா கத்ருத்வ ஹோநேகே ஸம்பந்தமேஂ யஹ பூர்வபக்ஷ ஹை.
யதி ஔதயிகாதிரூப ஜீவகா பாவ கர்ம த்வாரா கியா ஜாதா ஹோ, தோ ஜீவ உஸகா [– ஔதயிகாதிரூப ஜீவபாவகா] கர்தா நஹீஂ ஹை ஐஸா ஸித்த ஹோதா ஹை. ஔர ஜீவகா அகத்ருத்வ தோ இஷ்ட [– மாந்ய] நஹீஂ ஹை. இஸலியே, ஶேஷ யஹ ரஹா கி ஜீவ த்ரவ்யகர்மகா கர்தா ஹோநா சாஹியே. லேகிந வஹ தோ கைஸே ஹோ ஸகதா ஹை? க்யோஂகி நிஶ்சயநயஸே ஆத்மா அபநே பாவகோ சோகர அந்ய குச பீ நஹீஂ கரதா.
[இஸ ப்ரகார பூர்வபக்ஷ உபஸ்தித கியா கயா] .. ௫௯..
அந்வயார்தஃ– [பாவஃ கர்மநிமித்தஃ] ஜீவபாவகா கர்ம நிமித்த ஹை [புநஃ] ஔர [கர்ம பாவகாரணஂ பவதி] கர்மகா ஜீவபாவ நிமித்த ஹை, [ந து தேஷாஂ கலு கர்தா] பரந்து வாஸ்தவமேஂ ஏக தூஸரேகே கர்தா நஹீஂ ஹை; [ந து கர்தாரம் விநா பூதாஃ] கர்தாகே பிநா ஹோதே ஹைஂ ஐஸா பீ நஹீஂ ஹை.
-------------------------------------------------------------------------- பூர்வபக்ஷ = சர்சா யா நிர்ணயகே லியே கிஸீ ஶாஸ்த்ரீய விஷயகே ஸம்பந்தமேஂ உபஸ்தித கியா ஹுஆ பக்ஷ தா ப்ரஶ்ந.
ரே! பாவ கர்மநிமித்த சே நே கர்ம பாவநிமித்த சே,
அந்யோந்ய நஹி கர்தா கரே; கர்தா விநா நஹி தாய சே. ௬௦.
௧௦௨