கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
நிருபாதிஃ ஸ்வாபாவிக ஏவ. க்ஷாயிகஸ்து ஸ்வபாவவ்யக்திரூபத்வாதநஂதோபி கர்மணஃ க்ஷயேணோத்பத்ய– மாநத்வாத்ஸாதிரிதி கர்மக்ருத ஏவோக்தஃ. ஔபஶமிகஸ்து கர்மணாமுபஶமே ஸமுத்பத்யமாநத்வாதநுபஶமே ஸமுச்சித்யமாநத்வாத் கர்மக்ருத ஏவேதி.
அதவா உதயோபஶமக்ஷயக்ஷயோபஶமலக்ஷணாஶ்சதஸ்ரோ த்ரவ்யகர்மணாமேவாவஸ்தாஃ, ந புநஃ பரிணாம– லக்ஷணைகாவஸ்தஸ்ய ஜீவஸ்ய; தத உதயாதிஸஂஜாதாநாமாத்மநோ பாவாநாஂ நிமித்த–
ண குணதி அத்தா கிஂசி வி முத்தா அண்ணஂ ஸகஂ பாவஂ.. ௫௯..
ந கரோத்யாத்மா கிஂசிதபி முக்த்வாந்யத் ஸ்வகஂ பாவம்.. ௫௯..
----------------------------------------------------------------------------- காரண ஸாதி ஹை இஸலியே கர்மக்ருத ஹீ கஹா கயா ஹை. ஔபஶமிக பாவ கர்மகே உபஶமஸே உத்பந்ந ஹோநேகே காரண ததா அநுபஶமஸே நஷ்ட ஹோநேகே காரண கர்மக்ருத ஹீ ஹை. [இஸ ப்ரகார ஔதயிகாதி சார பாவோஂகோ கர்மக்ருத ஸஂமத கரநா.]
அதவா [தூஸரே ப்ரகாரஸே வ்யாக்யா கரநே பர]– உதய, உபஶம, க்ஷய ஔர க்ஷயோபஶமஸ்வரூப சார [அவஸ்தாஏ] த்ரவ்யகர்மகீ ஹீ அவஸ்தாஏ ஹைஂ, பரிணாமஸ்வரூப ஏக அவஸ்தாவாலே ஜீவகீ நஹீஂ ஹை [அர்தாத் உதய ஆதி அவஸ்தாஏ த்ரவ்யகர்மகீ ஹீ ஹைஂ, ‘பரிணாம’ ஜிஸகா ஸ்வரூப ஹை ஐஸீ ஏக அவஸ்தாரூபஸே அவஸ்தித ஜீவகீ–பாரிணாமிக பாவரூப ஸ்தித ஜீவகீ –வே சார அவஸ்தாஏ நஹீஂ ஹைஂ]; இஸலியே உதயாதிக த்வாரா உத்பந்ந ஹோநேவாலே ஆத்மாகே பாவோஂகோ நிமித்தமாத்ரபூத ஐஸீ உஸ ப்ரகாரகீ அவஸ்தாஓஂஂரூப [த்ரவ்யகர்ம] ஸ்வயஂ பரிணமித ஹோநேகே காரண த்ரவ்யகர்ம பீ வ்யவஹாரநயஸே ஆத்மாகே பாவோஂகே கத்ருத்வகோ ப்ராப்த ஹோதா ஹை.. ௫௮..
அந்வயார்தஃ– [யதி பாவஃ கர்மக்ருதஃ] யதி பாவ [–ஜீவபாவ] கர்மக்ருத ஹோஂ தோ [ஆத்மா கர்மணாஃ கர்தா பவதி] ஆத்மா கர்மகா [–த்ரவ்யகர்மகா] கர்தா ஹோநா சாஹியே. [கதஂ] வஹ தோ கைஸே ஹோ ஸகதா ஹை? [ஆத்மா] க்யோஂகி ஆத்மா தோ [ஸ்வகஂ பாவஂ முக்த்வா] அபநே பாவகோ சோகர [அந்யத் கிஂசித் அபி] அந்ய குச பீ [ந கரோதி] நஹீஂ கரதா. --------------------------------------------------------------------------
ஜீவ தோ கதீ கரதோ நதீ நிஜ பாவ விண கஂஈ அந்யநே. ௫௯.