கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
அத தர்மாதர்மத்ரவ்யாஸ்திகாயவ்யாக்யாநம்.
லேகாகாடஂ புட்டஂ பிஹுலமஸஂகாதியபதேஸஂ.. ௮௩..
லேகாவகாடஃ ஸ்ப்ருஷ்டஃ ப்ருதுலோஸஂக்யாதப்ரதேஶஃ.. ௮௩..
தர்மஸ்வரூபாக்யாநமேதத்.
தர்மோ ஹி ஸ்பர்ஶரஸகஂதவர்ணாநாமத்யஂதாபாவாதமூர்தஸ்வபாவஃ. த்த ஏவ சாஶப்தஃ. ஸ்கல– லோகாகாஶாபிவ்யாப்யாவஸ்திதத்வால்லோகாவகாடஃ. அயுதஸித்தப்ரதேஶத்வாத் ஸ்பஷ்டஃ. ஸ்வபாவாதேவ ஸர்வதோ விஸ்த்ருதத்வாத்ப்ருதுலஃ. நிஶ்சயநயேநைகப்ரதேஶோபி வ்யவஹாரநயேநாஸஂக்யாதப்ரதேஶ இதி.. ௮௩.. -----------------------------------------------------------------------------
அப தர்மத்ரவ்யாஸ்திகாய ஔர அதர்மத்ரவ்யாஸ்திகாயகா வ்யாக்யாந ஹை.
அந்வயார்தஃ– [தர்மாஸ்திகாயஃ] தர்மாஸ்திகாய [அஸ்பர்ஶஃ] அஸ்பர்ஶ, [அரஸஃ] அரஸ, [அவர்ணகஂதஃ] அகந்த, அவர்ண ஔர [அஶப்தஃ] அஶப்த ஹை; [லோகாவகாடஃ] லோகவ்யாபக ஹைஃ [ஸ்ப்ருஷ்டஃ] அகண்ட, [ப்ருதுலஃ] விஶால ஔர [அஸஂக்யாதப்ரதேஶஃ] அஸஂக்யாதப்ரதேஶீ ஹை.
டீகாஃ– யஹ, தர்மகே [தர்மாஸ்திகாயகே] ஸ்வரூபகா கதந ஹை.
ஸ்பர்ஶ, ரஸ, கஂத ஔர வர்ணகா அத்யந்த அபாவ ஹோநேஸே தர்ம [தர்மாஸ்திகாய] வாஸ்தவமேஂ அமூர்தஸ்வபாவவாலா ஹை; ஔர இஸீலியே அஶப்த ஹை; ஸமஸ்த லோகாகாஶமேஂ வ்யாப்த ஹோகர ரஹநேஸே லோகவ்யாபக ஹை; ௧அயுதஸித்த ப்ரதேஶவாலா ஹோநேஸே அகண்ட ஹை; ஸ்வபாவஸே ஹீ ஸர்வதஃ விஸ்த்ருத ஹோநேஸே விஶால ஹை; நிஶ்சயநயஸே ‘ஏகப்ரதேஶீ’ ஹோந பர பீ வ்யவஹாரநயஸே அஸஂக்யாதப்ரதேஶீ ஹை.. ௮௩.. --------------------------------------------------------------------------
லோகாவகாஹீ, அகஂட சே, விஸ்த்ருத, அஸஂக்யப்ரதேஶ. ௮௩.
௧. யுதஸித்த=ஜுே ஹுஏ; ஸஂயோகஸித்த. [தர்மாஸ்திகாயமேஂ பிந்ந–பிந்ந ப்ரதேஶோஂகா ஸஂயோக ஹுஆ ஹை ஐஸா நஹீஂ ஹை, இஸலியே
உஸமேஂ பீசமேஂ வ்யவதாந–அந்தர–அவகாஶ நஹீஂ ஹை ; இஸலியே தர்மாஸ்திகாய அகண்ட ஹை.]
௨. ஏகப்ரதேஶீ=அவிபாஜ்ய–ஏகக்ஷேத்ரவாலா. [நிஶ்சயநயஸே தர்மாஸ்திகாய அவிபாஜ்ய–ஏகபதார்த ஹோநேஸே அவிபாஜ்ய–
ஏகக்ஷேத்ரவாலா ஹை.]