கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
நேகாந்தத்யோதகஃ கதஂசிதர்தே ஸ்யாச்சப்தோ நிபாதஃ. தத்ர ஸ்வத்ரவ்யக்ஷேத்ரகாலபாவைராத்ஷ்டிமஸ்தி த்ரவ்யஂ, பரத்ரவ்யக்ஷேத்ரகாலபாவைராதிஷ்டஂ நாஸ்தி த்ரவ்யஂ, ஸ்வத்ரவ்யக்ஷேத்ரகாலபாவைஃ பரத்ரவ்யக்ஷேத்ரகாலபாவைஶ்ச க்ரமேணா– திஷ்டமஸ்தி ச நாஸ்தி ச தவ்யஂ, ஸ்வத்ரவ்யக்ஷேத்ரகாலபாவைஃ பரத்ரவ்யக்ஷேத்ரகாலபாவைஶ்ச யுகபதாதிஷ்டமவக்தவ்யஂ த்ரவ்யஂ, ஸ்வத்ரவ்யக்ஷேத்ரகாலபாவைர்யுகபத்ஸ்வபரத்ரவ்யக்ஷேத்ரகாலபாவைஶ்சாதிஷ்டமஸ்தி சாவக்தவ்யஂ ச த்ரவ்யஂ, சரத்ரவ்ய– க்ஷேத்ரகாலபாவைர்யுகபத்ஸ்வபரத்ரவ்யக்ஷேத்ரகாலபாவைஶ்சாதிஷ்டஂ நாஸ்தி சாவக்தவ்யஂ ச த்ரவ்யஂ, ஸ்வத்ரவ்யக்ஷேத்ர–காலபாவைஃ பரத்ரவ்யக்ஷேத்ரகாலபாவைஶ்ச யுகபத்ஸ்வபரத்ரவ்யக்ஷேத்ரகாலபாவைஶ்சாதிஷ்டமஸ்தி ச நாஸ்தி சாவக்தவ்யஂ ச த்ரவ்யமிதி. ந சைததநுபபந்நம், ஸர்வஸ்ய வஸ்துநஃ ஸ்வரூபாதிநா அஶூந்யத்வாத், பரரூபாதிநா ஶூந்யத்வாத், -----------------------------------------------------------------------------
அர்தமேஂ அவ்யயரூபஸே ப்ரயுக்த ஹுஆ ஹை. வஹா –[௧] த்ரவ்ய ஸ்வத்ரவ்ய–க்ஷேத்ர–கால–பாவஸே கதந கியா ஜாநே பர ‘அஸ்தி’ ஹை; [௨] த்ரவ்ய பரத்ரவ்ய–க்ஷேத்ர–கால–பாவஸே கதந கியா ஜாநே பர ‘நாஸ்தி’ ஹைே; [௩] த்ரவ்ய ஸ்வத்ரவ்ய–க்ஷேத்ர–கால–பாவஸே ஔர பரத்ரவ்ய–க்ஷேத்ர–கால–பாவஸே க்ரமஶஃ கதந கியா ஜாநே பர ‘அஸ்தி ஔர நாஸ்தி’ ஹை; [௪] த்ரவ்ய ஸ்வத்ரவ்ய–க்ஷேத்ர–கால–பாவஸே ஔர பரத்ரவ்ய–க்ஷேத்ர–கால–பாவஸே யுகபத் கதந கியா ஜாநே பர ‘௨அவக்தவ்ய’ ஹை; [௫] த்ரவ்ய ஸ்வத்ரவ்ய–க்ஷேத்ர–கால–பாவஸே ஔர யுகபத் ஸ்வபர– த்ரவ்ய–க்ஷேத்ர–கால–பாவஸே கதந கியா ஜாநே பர ‘அஸ்தி ஔர அவக்தவ்ய’ ஹை; [௬] த்ரவ்ய பரத்ரவ்ய–க்ஷேத்ர– கால–பாவஸே ஔர யுகபத் ஸ்வபரத்ரவ்ய–க்ஷேத்ர–கால–பாவஸே கதந கியா ஜாநே பர ‘நாஸ்தி ஔர அவக்தவ்ய’ ஹை; [௭] த்ரவ்ய ஸ்வத்ரவ்ய–க்ஷேத்ர–கால–பாவஸே, பரத்ரவ்ய–க்ஷேத்ர–கால–பாவஸே ஔர யுகபத் ஸ்வபரத்ரவ்ய–க்ஷேத்ர–கால–பாவஸே கதந கியா ஜாநே பர ‘அஸ்தி, நாஸ்தி ஔர அவக்தவ்ய’ ஹை. – யஹ [உபர்யுக்த பாத] அயோக்ய நஹீஂ ஹை, க்யோஂகி ஸர்வ வஸ்து [௧] ஸ்வரூபாதிஸே ‘௩அஶூந்ய’ ஹை, [௨] பரரூபாதிஸே ‘௪ஶூந்ய’ ஹை, [௩] தோநோஂஸே [ஸ்வரூபாதிஸே ஔர பரரூபாதிஸே] ‘அஶூந்ய ஔர ஶூந்ய’ ஹை [௪] தோநோஂஸே [ஸ்வரூபாதிஸே ஔர --------------------------------------------------------------------------
௧ ஸ்யாத்=கதஂசித்; கிஸீ ப்ரகார; கிஸீ அபேக்ஷாஸே. [‘ஸ்யாத்’ ஶப்த ஸர்வதாபநேகா நிஷேத கரதா ஹை ஔர அநேகாந்தகோ ப்ரகாஶித கரதா ஹை – தர்ஶாதா ஹை.]
௨. அவக்தவ்ய=ஜோ கஹா ந ஜா ஸகே; அவாச்ய. [ஏகஹீ ஸாத ஸ்வசதுஷ்டய ததா பரசதுஷ்டயகீ அபேக்ஷாஸே த்ரவ்ய கதநமேஂ
நஹீஂ ஆ ஸகதா இஸலியே ‘அவக்தவ்ய’ ஹை.]
௩. அஶூந்ய=ஜோ ஶூந்ய நஹீஂ ஹை ஐஸா; அஸ்தித்வ வாலா; ஸத்.
௪. ஶூந்ய=ஜிஸகா அஸ்தித்வ நஹீஂ ஹை ஐஸா; அஸத்.