కహానజైనశాస్త్రమాలా] నవపదార్థపూర్వక–మోక్షమార్గప్రపంచవర్ణన
వవగదవేదాఉస్సో ముయది భవం తేణ సో మోక్ఖో.. ౧౫౩..
వ్యపగతవేద్యాయుష్కో ముఞ్చతి భవం తేన స మోక్షః.. ౧౫౩..
ద్రవ్యమోక్షస్వరూపాఖ్యానమేతత్. అథ ఖలు భగవతః కేవలినో భావమోక్షే సతి ప్రసిద్ధపరమసంవరస్యోత్తరకర్మసన్తతౌ నిరుద్ధాయాం పరమనిర్జరాకారణధ్యానప్రసిద్ధౌ సత్యాం పూర్వకర్మసంతతౌ కదాచిత్స్వభావేనైవ కదా–చిత్సముద్ధాత విధానేనాయుఃకర్మసమభూతస్థిత్యామాయుఃకర్మానుసారేణైవ నిర్జీర్యమాణాయామ పునర్భవాయ తద్భవత్యాగసమయే వేదనీయాయుర్నామగోత్రరూపాణాం జీవేన సహాత్యన్తవిశ్లేషః కర్మపుద్గలానాం ద్రవ్యమోక్షః.. ౧౫౩..
–ఇతి మోక్షపదార్థవ్యాఖ్యానం సమాప్తమ్. -----------------------------------------------------------------------------
అన్వయార్థః– [యః సంవరేణ యుక్తః] జో సంవరసేయుక్త హైే ఐసా [కేవలజ్ఞాన ప్రాప్త] జీవ [నిర్జరన్ అథ సర్వకర్మాణి] సర్వ కర్మోంకీ నిర్జరా కరతా హుఆ [వ్యపగతవేద్యాయుష్కః] వేదనీయ ఔర ఆయు రహిత హోకర [భవం మఞ్చతి] భవకో ఛోడతా హై; [తేన] ఇసలియే [ఇస ప్రకార సర్వ కర్మపుద్గలోంకా వియోగ హోనేకే కారణ] [సః మోక్షః] వహ మోక్ష హై.
టీకాః– యహ, ద్రవ్యమోక్షకే స్వరూపకా కథన హై.
వాస్తవమేం భగవాన కేవలీకో, భావమోక్ష హోనే పర, పరమ సంవర సిద్ధ హోనేకే కారణ ఉత్తర
కర్మసంతతి నిరోధకో ప్రాప్త హోకర ఔర పరమ నిర్జరాకే కారణభూత ధ్యాన సిద్ధ హోనేకే కారణ కర్మసంతతి– కి జిసకీ స్థితి కదాచిత్ స్వభావసే హీ ఆయుకర్మకే జితనీ హోతీ హై ఔర కదాచిత్
హుఈ,ే దనీయ–ఆయు–నామ–గోత్రరూప కర్మపుద్గలోంకా జీవకే సాథ అత్యన్త విశ్లేష [వియోగ] వహ ద్రవ్యమోక్ష హై.. ౧౫౩..
ఇస ప్రకార మోక్షపదార్థకా వ్యాఖ్యాన సమాప్త హుఆ. -------------------------------------------------------------------------
పర భీ వహ స్థితి ఘటకర ఆయుకర్మ జితనీ హోనేమేం కేవలీసముద్ఘాత నిమిత్త బనతా హై.
నే ఆయువేద్యవిహీన థఈ భవనే తజే; తే మోక్ష ఛే. ౧౫౩.
౩సముద్ఘాతవిధానసే ఆయుకర్మకే జితనీ హోతీ హై
౧. ఉత్తర కర్మసంతతి=బాదకా కర్మప్రవాహ; భావీ కర్మపరమ్పరా.
౨. పూర్వ=పహలేకీ.
౩. కేవలీభగవానకో వేదనీయ, నామ ఔర గోత్రకర్మకీ స్థితి కభీ స్వభావసే హీ [అర్థాత్ కేవలీసముద్ఘాతరూప
౪. అపునర్భవ=ఫిరసే భవ నహీం హోనా. [కేవలీభగవానకో ఫిరసే భవ హుఏ బినా హీ ఉస భవకా త్యాగ హోతా హై;