కహానజైనశాస్త్రమాలా] షడ్ద్రవ్య–పంచాస్తికాయవర్ణన
అత్ర సత్తాద్రవ్యయోరర్థాన్తరత్వం ప్రత్యాఖ్యాతమ్. ద్రవతి గచ్ఛతి సామాన్యరూపేణ స్వరూపేణ వ్యాప్నోతి తాంస్తాన్ క్రమభువః సహభువశ్వసద్భావపర్యాయాన్ స్వభావవిశేషానిత్యనుగతార్థయా నిరుక్తయా ద్రవ్యం వ్యాఖ్యాతమ్. ద్రవ్యం చ లక్ష్య–లక్షణభావాదిభ్యః కథఞ్చిద్భేదేపి వస్తుతః సత్తాయా అపృథగ్భూతమేవేతి మన్తవ్యమ్. తతో యత్పూర్వం సత్త్వమసత్త్వం త్రిలక్షణత్వమత్రిలక్షణత్వమేకత్వమనేకత్వం సర్వపదార్థస్థితత్వమేకపదార్థస్థితత్వం విశ్వ– -----------------------------------------------------------------------------
అన్వయార్థః– [తాన్ తాన్ సద్భావపర్యాయాన్] ఉన–ఉన సద్భావపర్యాయోకో [యత్] జో [ద్రవతి] ద్రవిత హోతా హై – [గచ్ఛతి] ప్రాప్త హోతా హై, [తత్] ఉసే [ద్రవ్యం భణన్తి] [సర్వజ్ఞ] ద్రవ్య కహతే హైం – [సత్తాతః అనన్యభూతం తు] జో కి సత్తాసే అనన్యభూత హై.
టీకాః– యహాఁ సత్తానే ఔర ద్రవ్యకో అర్థాన్తరపనా [భిన్నపదార్థపనా, అన్యపదార్థపనా] హోనేకా ఖణ్డన కియా హై.
‘ ఉన–ఉన క్రమభావీ ఔర సహభావీ సద్భావపర్యాయోంకో అర్థాత స్వభావవిశేషోంకో జో ౧ద్రవిత హోతా హై – ప్రాప్త హోతా హై – సామాన్యరూప స్వరూపసేే వ్యాప్త హోతా హై వహ ద్రవ్య హై’ – ఇస ప్రకార సత్తాసే కథంచిత్ భేద హై తథాపి వస్తుతః [పరమార్థేతః] ద్రవ్య సత్తాసే అపృథక్ హీ హై ఐసా మాననా. ఇసలియే పహలే [౮వీం గాథామేం] సత్తాకో జో సత్పనా, అసత్పనా, త్రిలక్షణపనా, అత్రిలక్షణపనా, ఏకపనా,
--------------------------------------------------------------------------
౨అనుగత అర్థవాలీ నిరుక్తిసే ద్రవ్యకీ వ్యాఖ్యా కీ గఈ. ఔర యద్యపి ౩లక్ష్యలక్షణభావాదిక ద్వారా ద్రవ్యకో
౧. శ్రీ జయసేనాచార్యదేవకీ టీకామేం భీ యహాఁకీ భాఁతి హీ ‘ద్రవతి గచ్ఛతి’ కా ఏక అర్థ తో ‘ద్రవిత హోతా హై అర్థాత్
ప్రాప్త హోతా హై ’ ఐసా కియా గయా హై; తదుపరాన్త ‘ద్రవతి’ అర్థాత స్వభావపర్యాయోంకో ద్రవిత హోతా హై ఔర గచ్ఛతి
అర్థాత విభావపర్యాయోంకో ప్రాప్త హోతా హై ’ ఐసా దూసరా అర్థ భీ యహాఁ కియా గయా హై.
౨. యహాఁ ద్రవ్యకీ జో నిరుక్తి కీ గఈ హై వహ ‘ద్రు’ ధాతుకా అనుసరణ కరతే హుఏ [–మిలతే హుఏ] అర్థవాలీ హైం.
౩. సత్తా లక్షణ హై ఔర ద్రవ్య లక్ష్య హై.