અધિકાર-૨ઃ દોહા-૧૧૯ ]પરમાત્મપ્રકાશઃ [ ૪૧૫
ભાવાર્થઃ — હે જીવ! નિશ્ચયથી સંસારથી વિપરીત એવો જે શુદ્ધ આત્મા તેનાથી
વિલક્ષણ એવા, દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ, ભવ, ભાવ એ પાંચ પ્રકારના ભેદથી ભેદવાળા સંસારમાં
ભટકતો, તું મહાન દુઃખને પામે છે, માટે શુદ્ધ આત્માની પ્રાપ્તિના બળથી આઠેય કર્મોને નિર્મૂળ
કરીને સ્વાત્મોપલબ્ધિરૂપ મોક્ષને – કે જે કેવળજ્ઞાનાદિ મહાગુણોથી યુક્ત હોવાથી મહાન છે
તેને – પામ. કહ્યું પણ છે કે – ‘सिद्धिः स्वात्मोपलब्धिः’ (પૂજ્યપાદસ્વામી સિદ્ધભક્તિ ૧)
અર્થઃ — સ્વઆત્માની ઉપલબ્ધિને મોક્ષ કહે છે. ૧૧૯.
હવે, જોકે તું જરાક જેટલાં દુઃખને સહન કરવાને અસમર્થ છો તોપણ કર્મોને શા માટે
प्राप्नोषि दुःखं महत् त्वं जीव संसारे भ्रमन् ।
अष्टापि कर्माणि निर्दल्य व्रज मोक्षं महान्तम् ।।११९।।
पावहि इत्यादि । पावहि दुक्खु महंतु प्राप्नोषि दुःखं महद्रूपं तुहुं त्वं जिय हे जीव ।
किं कुर्वन् । संसारि भमंतु निश्चयेन संसारविपरीतविशुद्धात्मविलक्षणं द्रव्यक्षेत्रकालभवभाव-
पञ्चभेदभिन्नं संसारं भ्रमन् । तस्मात्किं कुरु । अट्ठ वि कम्मइं णिद्दलिवि शुद्धात्मोप-
लम्भबलेनाष्टापि कर्माणि निर्मूल्य वच्चहि व्रज । किम् । मुक्खु स्वात्मोपलब्धिलक्षणं मोक्षम् ।
तथा चोक्त म् — ‘सिद्धिः स्वात्मोपलब्धिः’ । कथंभूतं मोक्षम् । महंतु केवलज्ञानादिमहागुण-
युक्त त्वान्महान्तमित्यभिप्रायः ।।११९।।
अथ यद्यप्यल्पमपि दुःखं सोढुमसमर्थस्तथापि कर्माणि किमिति करोषीति शिक्षां
प्रयच्छति —
गाथा – ११९
अन्वयार्थ : — [जीव ] हे जीव, [त्वं ] तू [संसारे ] संसार – वनमें [भ्रमन् ] भटकता
हुआ [महद् दुःखं ] महान् दुःख [प्राप्नोषि ] पावेगा, इसलिए [अष्टापि कर्माणि ] ज्ञानावरणादि
आठों ही कर्मोंको [निर्दल्य ] नाश कर, [महांतम् मोक्षं ] सबमें श्रेष्ठ मोक्षको [व्रज ] जा ।
भावार्थ : — निश्चयकर संसारसे रहित जो शुद्धात्मा उससे जुदा जो द्रव्य, क्षेत्र, काल,
भव, भावरूप पाँच तरहके परावर्तनस्वरूप संसार उसमें भटकता हुआ चारों गतियोंके दुःख
पावेगा, निगोद राशिमें अनंतकाल तक रुलेगा । इसलिए आठ कर्मोंका क्षय करके शुद्धात्माकी
प्राप्तिके बलसे रागादिकका नाश कर निर्वाणको जा । कैसा है वह निर्वाण, जो निजस्वरूपकी
प्राप्ति वही जिसका स्वरूप है, और जो सबमें श्रेष्ठ है । केवलज्ञानादि महान् गुणोंकर सहित है ।
जिसके समान दूसरा कोई नहीं ।।११९।।
आगे जो थोड़े दुःख भी सहनेको असमर्थ है, तो ऐसे काम क्यों करता है, कि जन्मोंसे