અધિકાર-૨ઃ દોહા-૧૭૫ ]પરમાત્મપ્રકાશઃ [ ૫૦૧
३०६) जो परमप्पा णाणमउ सो हउँ देउ अणंतु ।
जो हउँ सो परमप्पु परु एहउ भावि णिभंतु ।।१७५।।
यः परमात्मा ज्ञानमयः स अहं देवः अनन्तः ।
यः अहं स परमात्मा परः इत्थं भावय निर्भ्रान्तः ।।१७५।।
जो परमप्पा इत्यादि । जो परमप्पा यः कश्चित् प्रसिद्धः परमात्मा
सर्वोत्कृष्टानन्तज्ञानादिरूपा मा लक्ष्मीर्यस्य स भवति परमश्चासावात्मा च परमात्मा णाणमउ
ज्ञानेन निवृत्तः ज्ञानमयः सो हउं यद्यपि व्यवहारेण कर्मावृतस्तिष्ठामि तथापि निश्चयेन स
एवाहं पूर्वोक्त : परमात्मा । कथंभूतः । देउ परमाराध्यः । पुनरपि कथंभूतः । अणंतु
अनन्तसुखादिगुणास्पदत्वादनन्तः । जो उं सो परमप्पु योऽहं स्वदेहस्थो निश्चयेन परमात्मा स
ભાવાર્થઃ — ‘પરા’ અર્થાત્ સર્વોત્કૃષ્ટ-અનંતજ્ઞાનાદિરૂપ ‘મા’ અર્થાત્ લક્ષ્મી જેને છે તે
‘પરમ’ છે, અને પરમ એવો આત્મા તે ‘પરમાત્મા છે’ કે જે ‘જ્ઞાનમય’ અર્થાત્ જ્ઞાનથી
રચાયેલ છે; જો કે હું વ્યવહારથી કર્મ વડે અવરાયેલો છું તોપણ, નિશ્ચયથી પૂર્વોક્ત પ્રસિદ્ધ
(જ્ઞાનમય) પરમાત્મા છું કે જે ‘દેવ’ અર્થાત્ પરમ આરાધ્ય છે અને અનંત સુખાદિ ગુણોનું
સ્થાન હોવાથી ‘અનંત’ છે – તે જ હું છું. સ્વદેહમાં રહેલો હું નિશ્ચયથી પરમાત્મા છું, તેના જેવા
જ મુક્તિપ્રાપ્ત પરમાત્મા છે જે પરમગુણયુક્ત હોવાથી ‘ઉત્કૃષ્ટ’ છે-આવા પરમાત્માને, હે
પ્રભાકરભટ્ટ! તું સંશયરહિત થયો થકો ભાવ.
गाथा – १७५
अन्वयार्थ : — [यः परमात्मा ] जो परमात्मा [ज्ञानमयः ] ज्ञानस्वरूप है, [स अहं ]
वह मैं ही हूँ, जो कि [अनंत देवः ] अविनाशी देवस्वरूप हूँ, [य अहं ] जो मैं हूँ [स परः
परमात्मा ] वही उत्कृष्ट परमात्मा है । [इत्थं ] इसप्रकार [निर्भ्रांतः ] निस्संदेह [भावय ] तू
भावना कर ।
भावार्थ : — जो कोई एक परमात्मा परम प्रसिद्ध सर्वोत्कृष्ट अनंतज्ञानादिरूप लक्ष्मीका
निवास है, ज्ञानमयी है, वैसा ही मैं हूँ । यद्यपि व्यवहारनयकर मैं कर्मोंसे बँधा हुआ हूँ, तो भी
निश्चयनयकर मेरे बंध मोक्ष नहीं है, जैसा भगवान्का स्वरूप है, वैसा ही मेरा स्वरूप है ।
जो आत्मदेव महामुनियोंकर परम आराधने योग्य है, और अनंत सुख आदि गुणोंका निवास
है । इससे यह निश्चय हुआ कि जैसा परमात्मा वैसा यह आत्मा और जैसा यह आत्मा है,
वैसा ही परमात्मा है । जो परमात्मा है । वह मैं हूँ, और जो मैं हूँ, वही परमात्मा है । अहं यह