२०० ]
योगीन्दुदेवविरचितः
[ अधिकार-१ः दोहा-१२३
★
३
विसयकसायहिं तृतीयान्तं पदं सप्तम्यन्तं कथं जातमिति चेत् । परिहारमाह । प्राकृते
क्वचित्कारक – व्यभिचारो भवति लिङ्गव्यभिचारश्च । इदं सर्वत्र ज्ञातव्यम् । मोक्खहं कारणु
मोक्षस्य कारणं एत्तडउ एतावदेव । विषयकषायरतचित्तस्य व्यावर्तनेन स्वात्मनि स्थापनं अण्णु
ण अन्यत् किमपि न मोक्षकारणम् । अन्यत् किम् । तन्तु तन्त्रं शास्त्रमौषधं वा मंतु मन्त्राक्षरं
चेति । तथाहि । शुद्धात्मतत्त्वभावनाप्रतिकूलेषु विषयकषायेषु गच्छत् सत् मनो
वीतरागनिर्विकल्पस्वसंवेदनज्ञानबलेन व्यावर्त्य निजशुद्धात्मद्रव्ये स्थापयति यः स एव मोक्षं
लभते नान्यो मन्त्रतन्त्रादिबलिष्ठोऽपीति भावार्थः ।।१२३“३।।
एवं परमात्मप्रकाशवृत्तौ प्रक्षेपकत्रयं विहाय त्र्यधिकविंशत्युत्तरशतदोहक-
सूत्रैस्त्रिविधात्मप्रतिपादकनामा प्रथममहाधिकारः समाप्तः ।।१।।
कषायोंमें जाते हुए मनको वीतरागनिर्विकल्प स्वसंवेदनज्ञानके बलसे पीछे हटाकर निज
शुद्धात्मद्रव्यमें स्थापन करता है, वही मोक्षको पाता है, दूसरा कोई मंत्र-तंत्रादि चतुर होने पर
भी मोक्ष नहीं पाता ।।१२३★३।।
इस तरह परमात्मप्रकाशकी टीकामें तीन क्षेपकोंके सिवाय एकसौ तेईस दोहा-सूत्रोंमें
बहिरात्मा अंतरात्मारूप परमात्मारूप तीन प्रकारसे आत्माको कहनेवाला पहला महाधिकार
पूर्ण किया ।।१।।
इति प्रथम महाधिकार
सातमीना प्रत्यय तरीके केम लीधो?
तेनुं समाधाान : — प्राकृतमां कोई वार कारक व्यभिचार अने लिंगव्यभिचार थाय छे.
आ बधेय जाणवुं.
भावार्थः — जे (जे कोई आसन्न भव्य जीव) शुद्धात्मतत्त्वनी भावनाथी प्रतिकूळ
विषयकषायमां जतां मनने वीतराग निर्विकल्प स्वसंवेदन ज्ञानना बळ वडे व्यावृत्त करीने (पाछुं
वाळीने) निजशुद्धात्मद्रव्यमां स्थापे छे ते ज मोक्ष पामे छे. बीजो मंत्र, तंत्र आदिमां बलिष्ठ
होवा छतां पण मोक्ष पामतो नथी. १२३*३.
आ प्रमाणे परमात्मप्रकाशनी वृत्तिमां त्रण प्रक्षेपकोने छोडीने एकसो त्रेवीस दोहकसूत्रोथी
त्रण प्रकारना आत्मानो प्रतिपादक नामनो प्रथम महाधिकार समाप्त थयो.
इति प्रथम महाधिकार.
✲ ✲ ✲