Shri Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust, Songadh - 364250
ശ്രീ ദിഗംബര ജൈന സ്വാധ്യായമംദിര ട്രസ്ട, സോനഗഢ - ൩൬൪൨൫൦
नैवात्मस्वभावं लभन्ते इति । तद्यथा — ज्ञानावरणादिभेदेन कर्माण्यष्टावेव भवन्ति यैर्झंपिताः
सन्तो जीवाः सम्यक्त्वाद्यष्टविधस्वकीयस्वभावं न लभन्ते । तथा हि — ‘‘सम्मत्तणाण-
दंसणवीरियसुहुमं तहेव अवगहणं । अगुरुगलहुगं अव्वाबाहं अट्ठगुणा हुंति सिद्धाणं ।।’’
शुद्धात्मादिपदार्थविषये विपरीताभिनिवेशरहितः परिणामः क्षायिकसम्यक्त्वमिति भण्यते ।
जगत्रयकालत्रयवर्तिपदार्थयुगपद्विशेषपरिच्छित्तिरूपं केवलज्ञानं भण्यते तत्रैव सामान्यपरिच्छित्तिरूपं
केवलदर्शनं भण्यते । तत्रैव केवलज्ञानविषये अनन्तपरिच्छित्तिशक्ति रूपमनन्तवीर्यं भण्यते ।
अतीन्द्रियज्ञानविषयं सूक्ष्मत्वं भण्यते । एकजीवावगाहप्रदेशे अनन्तजीवावगाहदानसामर्थ्य-
സമ്യകത്വാദി അഷ്ടവിധ സ്വകീയ സ്വഭാവനേ പാമതാ നഥീ. ഹവേ ആഠ ഗുണോ കഹേ ഛേ —
‘‘सम्मत्तणाणदंसणवीरियसुहमं तहेव अवगहणं । अगुरुगलहुगं अव्वाबाहं अट्ठगुणा हुंति सिद्धाणं’’
(കുംദകുംദാചാര്യദേവ വിരചിത പ്രാകൃത സിദ്ധഭക്തി. ൨൦)
അര്ഥ : — സമ്യകത്വ, ജ്ഞാന, ദര്ശന, വീര്യ, സൂക്ഷ്മ തഥാ അവഗാഹന, അഗുരുലഘു, അവ്യാബാധ
ഏ ആഠ ഗുണോ സിദ്ധോനേ ഹോയ ഛേ.
(൧) ശുദ്ധ ആത്മാദി പദാര്ഥോമാം വിപരീത അഭിനിവേശ രഹിത പരിണാമ തേ ക്ഷായിക സമ്യകത്വ കഹേവായ ഛേ.
(൨) ത്രണ ലോക അനേ ത്രണ കാളവര്തീ പദാര്ഥോനീ യുഗപത് വിശേഷപരിച്ഛിത്തിരൂപ കേവളജ്ഞാന കഹേവായ
ഛേ.
(൩) ത്രണ ലോക അനേ ത്രണ കാളവര്തീ പദാര്ഥോനീ യുഗപത് സാമാന്യപരിച്ഛിത്തിരൂപ കേവളദര്ശന കഹേവായ
ഛേ.
(൪) തേ കേവളജ്ഞാനനീ അനംത പരിച്ഛിത്തിനീ ശക്തിരൂപ അനംതവീര്യ കഹേവായ ഛേ.
(൫) അതീന്ദ്രിയജ്ഞാനനോ വിഷയ സൂക്ഷ്മത്വ കഹേവായ ഛേ.
(൬) ഏക ജീവനാ അവഗാഹപ്രദേശോമാം അനംത ജീവോനേ അവഗാഹ ദേവാനും ജേ സാമര്ഥ്യ തേ അവഗാഹനത്വ
കഹേവായ ഛേ.
भावार्थ : — अब उन्हीं आठ गुणोंका व्याख्यान करते हैं ‘‘सम्मत्त’’ इत्यादि — इसका
अर्थ ऐसा है, कि शुद्ध आत्मादि पदार्थोंमें विपरीत श्रद्धान रहित जो परिणाम उसको
क्षायिकसम्यक्त्व कहते हैं, तीन लोक तीन कालके पदार्थोंको एक ही समयमें विशेषरूप
सबको जानें, वह केवलज्ञान है, सब पदार्थोंको केवलदृष्टिसे एक ही समयमें देखे, वह
केवलदर्शन है । उसी केवलज्ञानमें अनंतज्ञायक (जाननेकी) शक्ति वह अनंतवीर्य है,
अतीन्द्रियज्ञानसे अमूर्तिक सूक्ष्म पदार्थोंको जानना, आप चार ज्ञानके धारियोंसे न जाना जावे
वह सूक्ष्मत्व हैं, एक जीवके अवगाह क्षेत्रमें (जगहमें) अनंते जीव समा जावें, ऐसी अवकाश
൧൦൮ ]യോഗീന്ദുദേവവിരചിത: [ അധികാര-൧ : ദോഹാ-൬൧