Shri Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust, Songadh - 364250
ஶ்ரீ திகஂபர ஜைந ஸ்வாத்யாயமஂதிர ட்ரஸ்ட, ஸோநகட - ௩௬௪௨௫௦
அதிகார-௧ : தோஹா-௬௮ ]பரமாத்மப்ரகாஶ: [ ௧௨௧
उपयोगोंसे परिणमन करके जीवन, मरण, शुभ, अशुभ, कर्मबंधको करता है, और
शुद्धात्मानुभूतिके प्रगट होने पर शुद्धोपयोगसे परिणत होकर मोक्षको करता है, तो भी शुद्ध
पारिणामिक परमभाव ग्राहक शुद्धद्रव्यार्थिकनयकर न बंधका कर्ता है और न मोक्षका कर्ता
है । ऐसा कथन सुनकर शिष्यने प्रश्न किया, कि हे प्रभो, शुद्धद्रव्यार्थिकस्वरूप
शुद्धनिश्चयनयकर मोक्षका भी कर्ता नहीं है, तो ऐसा समझना चाहिये, कि शुद्धनयकर मोक्ष
ही नहीं है, जब मोक्ष नहीं, तब मोक्षके लिये यत्न करना वृथा है । उसका उत्तर कहते हैं –
मोक्ष है, वह बंधपूर्वक है, और बंध है, वह शुद्धनिश्चयनयकर होता ही नहीं, इस कारण बंधके
अभावरूप मोक्ष है, वह भी शुद्धनिश्चयनयकर नहीं है । जो शुद्धनिश्चयनयसे बंध होता, तो हमेशा
बंधा ही रहता, कभी बंधका अभाव न होता । इसके बारेमें दृष्टांत कहते हैं — कोई एक पुरुष
साँकलसे बँध रहा है, और कोई एक पुरुष बंध रहित हैं, उनमेंसे जो पहले बंधा था, उसको
உபயோகரூபே பரிணமீநே ஜந்ம, மரண அநே ஶுப-அஶுப பஂதநே கரே சே, அநே ஶுத்த ஆத்மாநீ
அநுபூதிநா ஸத்பாவமாஂ ஶுத்த உபயோகரூபே பரிணமீநே மோக்ஷ பண கரே சே தோபண ஶுத்த பாரிணாமிக
பரமபாவக்ராஹக ஶுத்தத்ரவ்யார்திகநயதீ ஜந்மமரண அநே பஂதமோக்ஷநே கரதோ நதீ.
அஹீஂ, ஶிஷ்ய ப்ரஶ்ந பூசே சே : — ஜோ ஶுத்தத்ரவ்யார்திகநயரூப ஶுத்தநிஶ்சயநயதீ மோக்ஷநே கரதோ
நதீ தோ ஶுத்தநயதீ மோக்ஷ நதீ, தோ பசீ தேநே மாடே அநுஷ்டாந கரவுஂ வ்ருதா சே?
தேநோ பரிஹார : — மோக்ஷ கரேகர பஂதபூர்வக சே அநே ஶுத்தநிஶ்சயநயதீ தோ தே பஂத பண
நதீ, தே காரணே பஂதநா ப்ரதிபக்ஷபூத ஏவோ மோக்ஷ தே பண ஶுத்தநிஶ்சயநயதீ நதீ. வளீ ஜோ
ஶுத்தநிஶ்சயநயதீ பஂத ஹோய தோ ஸர்வதா பஂத ஜ ரஹே. ஆ விஷயநா ஸமர்தநமாஂ த்ரஷ்டாஂத கஹே சே : —
கோஈ ஏக புருஷ ஸாஂகளதீ பஂதாயோ சே அநே பீஜோ பஂதந ரஹித சே. ஜே பஂதாயோ சே தேநே ‘சூட்யோ’
ஏவோ வ்யவஹார கடே சே. பீஜா புருஷநே (ஜே பஹேலேதீ பஂதாயோ ஜ நதீ தேநே) தமே ‘சூட்யா’ ஏம ஜோ
கஹேவாமாஂ ஆவே தோ தே க்ரோத கரே சே, காரண கே பஂத நதீ தோ பசீ மோக்ஷநுஂ வசந கஈ ரீதே கடே? தேவீ
परमार्थेन हे योगिन् जिनवर एवं ब्रूते कथयति । तथाहि । यद्यप्यात्मा शुद्धात्मानुभूत्यभावे सति
शुभाशुभोपयोगाभ्यां परिणम्य जीवितमरणशुभाशुभबन्धान् करोति । शुद्धात्मानुभूतिसद्भावे तु
शुद्धोपयोगेन परिणम्य मोक्षं च करोति तथापि शुद्धपारिणामिकपरमभावग्राहकेण
शुद्धद्रव्यार्थिकनयेन न करोति । अत्राह शिष्यः । यदि शुद्धद्रव्यार्थिकलक्षणेन शुद्धनिश्चयेन मोक्षं
च न करोति तर्हि शुद्धनयेन मोक्षो नास्तीति तदर्थमनुष्ठानं वृथा । परिहारमाह । मोक्षो हि
बन्धपूर्वकः, स च बन्धः शुद्धनिश्चयेन नास्ति, तेन कारणेन बन्धप्रतिपक्षभूतो मोक्षः सोऽपि
शुद्धनिश्चयेन नास्ति । यदि पुनः शुद्धनिश्चयेन बन्धो भवति तदा सर्वदैव बन्ध एव ।
अस्मिन्नर्थे द्रष्टान्तमाह । एकः कोऽपि पुरुषः शृङ्खलाबद्धस्तिष्ठति द्वितीयस्तु