Shri Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust, Songadh - 364250
ஶ்ரீ திகஂபர ஜைந ஸ்வாத்யாயமஂதிர ட்ரஸ்ட, ஸோநகட - ௩௬௪௨௫௦
हे प्रभाकरभट्ट जीवाजीवावेकौ मा कार्षीः । कस्मात् । लक्षणभेदेन भेदोऽस्ति तद्यथा
— रसादिरहितं शुद्धचैतन्यं जीवलक्षणम् । तथा चोक्तं प्राभृते — ‘‘अरसमरूवमगंधं अव्वत्तं
चेदणागुणमसद्दं जाण अलिंगग्गहणं जीवमणिद्दिट्ठसंठाणं ।।’’ इत्थंभूतशुद्धात्मनो
भिन्नमजीवलक्षणम् । तच्च द्विविधम् । जीवसंबन्धमजीवसंबन्धं च । देहरागादिरूपं जीवसंबन्धं,
பாவார்த : — ஹே ப்ரபாகர பட்ட! துஂ ஜீவ அநே அஜீவநே ஏக ந கர காரண கே தே பந்நேமாஂ
லக்ஷணபேததீ பேத சே. தே ஆ ப்ரமாணே : —
ரஸாதி ரஹித ஶுத்த சைதந்ய தே ஜீவநுஂ லக்ஷண சே. ப்ராப்ருதமாஂ (ஶ்ரீ குஂதகுஂதாசார்யக்ருத பதா
ஶாஸ்த்ரோமாஂ) கஹ்யுஂ சே கே : —
अरसमरुवमगंधं अव्वत्तं चेदणा गुणमसद्दं ।
जाण अलिंगग्गहणं जीवमणिद्दिट्ठसंठाणं ।।
அர்த : — ஹே பவ்ய! துஂ ஜீவநே ரஸரஹித, ரூபரஹித, கஂதரஹித, அவ்யக்த அர்தாத்
இந்த்ரியோநே கோசர நதீ ஏவோ, சேதநா ஜேநோ குண சே ஏவோ, ஶப்தரஹித, கோஈ சிஹ்நதீ ஜேநுஂ க்ரஹண
நதீ ஏவோ அநே ஜேநோ கோஈ ஆகார கஹேவாதோ நதீ ஏவோ ஜாண.
ஆவா ஶுத்த ஆத்மாதீ அஜீவநுஂ லக்ஷண பிந்ந சே அநே தே பே ப்ரகாரநுஂ சே : — ஜீவ
ஸாதே ஸஂபஂதவாளுஂ அநே ஜீவ ஸாதே ஸஂபஂத விநாநுஂ; தேஹராகாதிரூப தே ஜீவ ஸாதே ஸஂபஂதவாளுஂ சே,
புத்கலாதி பாஂச த்ரவ்யரூப தே ஜீவ ஸாதே ஸஂபஂத விநாநுஂ சே கே ஜே அஜீவநுஂ லக்ஷண சே, காரண
கே ஜீவதீ அஜீவநுஂ லக்ஷண பிந்ந சே, தே காரணே ஜே பர ஏவா ராகாதிக சே தேநே பர ஜாணோ-
ஜே பேத்ய அநே அபேத்ய சே. (அர்தாத் ஜே ஜீவ ஸாதே ஸஂபஂத விநாநா சே அநே ஜீவ ஸாதே
ஸஂபஂதவாளா சே.)
समझ [च ] और [आत्मनः ] आत्माका [आत्मना अभेदः ] अपनेसे अभेद जान [भणामि ]
ऐसा मैं कहता हूँ ।
भावार्थ : — जीव अजीवके लक्षणोंमेंसे जीवका लक्षण शुद्ध चैतन्य है, वह स्पर्श, रस,
गंधरूप शब्दादिकसे रहित है । ऐसा ही श्री समयसारमें कहा है — ‘‘अरसं’’ इत्यादि । इसका
सारांश यह है, कि जो आत्मद्रव्य है, वह मिष्ट आदि पाँच प्रकारके रस रहित है, श्वेत आदिक
पाँच तरहके वर्ण रहित है, सुगन्ध, दुर्गंध इन दो तरहके गंध उसमें नहीं हैं, प्रगट (दृष्टिगोचर)
नहीं है, चैतन्यगुण सहित है, शब्दसे रहित है, पुल्लिंग आदि करके ग्रहण नहीं होता, अर्थात्
लिंग रहित है, और उसका आकार नहीं दिखता, अर्थात् निराकार वस्तु है । आकार छह प्रकारके
हैं — समचतुरस्र, न्यग्रोधपरिमंडल, सातिक, कुब्जक, वामन, हुंडक । इन छह प्रकारके
அதிகார-௧ : தோஹா-௩௦ ]பரமாத்மப்ரகாஶ: [ ௫௯