Shri Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust, Songadh - 364250
శ్రీ దిగంబర జైన స్వాధ్యాయమందిర ట్రస్ట, సోనగఢ - ౩౬౪౨౫౦
गृहीत्वाप्यत्रैव भवे विशिष्टसमाधिबलेन पुण्यबन्धं कृत्वा पश्चात्पूर्वकृतचारित्रमोहोदयेन विषयासक्त ो
भूत्वा रुद्रो भवति । कथं ते परमात्मस्वरूपं न जानन्ति इति पूर्वपक्षः । तत्र परिहारं ददाति ।
युक्त मुक्तं भवता, यद्यपि रत्नत्रयाराधनां कृतवन्तस्तथापि याद्रशेन
वीतरागनिर्विकल्परत्नत्रयस्वरूपेण तद्भवे मोक्षो भवति ताद्रशं न जानन्तीति । अत्र यमेव
शुद्धात्मानं साक्षादुपादेयभूतं तद्भवमोक्षसाधकाराधनासमर्थं च ते हरिहरादयो न जानन्तीति य
एवोपादेयो भवतीति भावार्थः ।।४२।।
बलसे पुण्यबंध करता है, उसके बाद पूर्वकृत चारित्रमोहके उदयसे विषयोंमें लीन हुआ रुद्र
(हर) कहलाता है । इसलिये वे हरिहरादिक परमात्माका स्वरूप कैसे नहीं जानते ? इसका
समाधान यह है, कि तुम्हारा कहना ठीक है । यद्यपि इन हरिहरादिक महान पुरुषोंने रत्नत्रयकी
आराधना की, तो भी जिस तरहके वीतराग-निर्विकल्प-रत्नत्रयस्वरूपसे तद्भव मोक्ष होता है,
वैसा रत्नत्रय इनके नहीं प्रगट हुआ, सरागरत्नत्रय हुआ है, इसीका नाम व्यवहाररत्नत्रय है ।
सो यह तो हुआ, लेकिन शुद्धोपयोगरूप वीतरागरत्नत्रय नहीं हुआ, इसलिये वीतरागरत्नत्रयके
धारक उसी भवसे मोक्ष जानेवाले योगी जैसा जानते हैं, वैसा ये हरिहरादिक नहीं जानते ।
इसीलिये परमशुद्धोपयोगियोंकी अपेक्षा इनको नहीं जाननेवाले कहा गया है, क्योंकि जैसे
स्वरूपके जाननेसे साक्षात् मोक्ष होता है, वैसा स्वरूप ये नहीं जानते । यहाँपर सारांश यह
है, कि जिस साक्षात् उपादेय शुद्धात्माको तद्भव मोक्षके साधक महामुनि ही आराध सकते
हैं, और हरिहरादिक नहीं जान सकते, वही चिंतवन करने योग्य है ।।४२।।
పూర్వపక్ష : — పూర్వభవమాం కోఈ జీవ భేదాభేదరత్నత్రయనీ ఆరాధనా కరీనే, అనే విశిష్ట
పుణ్యబంధ కరీనే పఛీ అజ్ఞానభావథీ నిదానబంధ కరే ఛే, త్యార పఛీ తే స్వర్గమాం జఈనే ఫరీ మనుష్య
థఈనే త్రణ ఖండనో అధిపతి ఏవో వాసుదేవ థాయ ఛే; బీజో కోఈ జీవ జినదీక్షా గ్రహీనే పణ
తే జ భవమాం విశిష్ట సమాధినా బళథీ పుణ్యబంధ కరీనే, పఛీ పూర్వకృత చారిత్రమోహనా ఉదయథీ
విషయాసక్త థఈనే రుద్ర థాయ ఛే; తో పఛీ తేఓ పరమాత్మస్వరూపనే నథీ జాణతా — ఏమ కేమ కహో
ఛో?
తేనుం సమాధాన : — తమారుం కహేవుం యోగ్య ఛే. జో కే తే హరి, హర జేవా ప్రసిద్ధ పురుషోఏ
పూర్వే రత్నత్రయనీ ఆరాధనా కరేలీ ఛే తోపణ, జేవా వీతరాగ నిర్వికల్ప రత్నత్రయస్వరూపథీ తే జ భవే
మోక్ష థాయ తేవా ప్రకారే తేఓ పరమాత్మస్వరూపనే జాణతా నథీ.
అహీం సాక్షాత్ ఉపాదేయభూత అనే తే జ భవే మోక్షనీ సాధక ఏవీ ఆరాధనామాం
సమర్థ, ఏవా జే శుద్ధ ఆత్మానే తే హరి-హరాది జాణతా నథీ, తే జ ఉపాదేయ ఛే ఏవో భావార్థ
ఛే. ౪౨.
అధికార-౧ : దోహా-౪౨ ]పరమాత్మప్రకాశ: [ ౭౫